[:EL]
Το χειμώνα που πέρασε, ως λάτρης των συναυλιών, πήγα στη συναυλία της Ματούλας Ζαμάνη και για πρώτη φορά είδα διερμηνεία ορισμένων τραγουδιών στην ελληνική νοηματική γλώσσα από τη Ματίνα Δρίτσα!!
Μετά από αυτό το ευχάριστο μουσικό διάλειμμα, ας επανέλθουμε στο θέμα μας! ( Ωστόσο, όσο διαβάζεις το άρθρο μπορείς να αφήσεις το Autoplay στο Youtube…)
Όλα αυτά με έκαναν να αναρωτηθώ για τη νοηματική γλώσσα και για την άγνωστη σε πολλούς κοινότητα των κωφών. Είναι δύσκολο να μάθει κανείς νοηματική; Πώς είναι η καθημερινότητα των κωφών;
Ένα απόγευμα, λοιπόν, επισκέφτηκα τον Σπύρο Κουζέλη και τον Χρήστο Γεωργοκωστόπουλο στο Smiyl, το κέντρο που έχουν δημιουργήσει οι ίδιοι για την εκμάθηση της ελληνικής νοηματικής γλώσσας με τον πιο fun και διαδραστικό τρόπο. Το Smiyl (Sign Me In Your Life)λειτουργεί από το 2013 και έχει ως πυλώνα την μετουσίωση της προσβασιμότητας σε πραγματικότητα.
Πρώτα μίλησα με τον Σπύρο, διερμηνέα της ελληνικής νοηματικής γλώσσας, για να μάθω περισσότερα για την νοηματική γλώσσα και την εκμάθηση της.
Έχω παρατηρήσει πως η νοηματική γλώσσα δεν γίνεται αμιγώς μόνο με τα χέρια, αλλά περιλαμβάνει και πολύ έντονες εκφράσεις προσώπου. Θα την χαρακτήριζες ως εκφραστική γλώσσα;
Αν θα έπρεπε να δώσουμε μία αναλογία ανάμεσα στη χρήση των χεριών και στις εκφράσεις του προσώπου αυτή θα ήταν 50-50. Η νοηματική γλώσσα αν δεν είχε τις εκφράσεις του προσώπου θα ήταν σαν κάποιος ακούοντας να μην χρησιμοποιεί φωνήεντα
Υπάρχει μια παρερμηνεία για την νοηματική γλώσσα, η οποία θεωρείται από πολλούς διεθνής γλώσσα. Θα ήθελα να μου αναλύσεις λίγο αυτό το στερεότυπο.
Όντως πρόκειται για ένα στερεότυπο, το οποίο όμως εξηγείται αν αναλογιστούμε το εξής. Γιατί είναι διαφορετικές οι προφορικές γλώσσες; Γιατί αντικατοπτρίζουν διαφορετικές πολιτισμικές ανάγκες. Αρκεί να σκεφτούμε το πιο απλό. Τι σημαίνει χιόνι στην Ελλάδα και τι στην Νορβηγία; Στην Ελλάδα έχουμε μία λέξη για να αποδώσουμε αυτή την έννοια, ενώ στη Νορβηγία πολύ περισσότερες.
Επειδή η νοηματική είναι οπτικοκινητική γλώσσα δανειζόμαστε πολλά στοιχεία από την εικόνα των πραγμάτων.
Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται ραγδαία αύξηση των ατόμων που γνωρίζουν την ελληνική νοηματική γλώσσα. Πού θεωρείς ότι οφείλεται αυτή η αυξητική τάση;
Πιστεύω ότι οφείλεται στο γεγονός ότι το δημόσιο ζητάει ως προσόν την νοηματική γλώσσα για την πρόσληψη στην ειδική αγωγή, η οποία γνωρίζει μεγάλη έκρηξη.
Επιπλέον, με τη ραγδαία εξάπλωση των social media αρχίζουν να φαίνονται και πιο μικρές ομάδες-μειονότητες, εκ των οποίων μία είναι αυτή των κωφών-βαρήκοων συμπολιτών μας, με αποτέλεσμα την εκδήλωση ενδιαφέροντος για τη νοηματική γλώσσα.
Ως τι ξεκίνησε το Smiyl;
Με αφορμή την εκπαίδευση στη νοηματική γλώσσα, προσπαθούμε να περάσουμε τη φιλοσοφία στα παιδιά ότι δεν είμαστε πολύ διαφορετικοί. Αυτή η ποικιλία που υπάρχει στους ανθρώπους είναι που κάνει τον άνθρωπο υπέροχο και σε αυτή τη διαδικασία ερχόμαστε να προσθέσουμε το δικό μας λιθαράκι, μιλώντας κάθε φορά στη νοηματική για την αποδοχή.
Δηλαδή επιδιώκουμε την αλληλεπίδραση μεταξύ των ομάδων (κωφοί-ακούοντες), προκειμένου να συνειδητοποιήσουν και οι μεν και οι δε ότι οι μεταξύ τους διαφορές είναι μηδαμινές. Γι αυτό το λόγο και οι διδάσκοντες είναι κωφοί. Ακόμα, συμμετέχουμε σε πολλά δρώμενα της πόλης και συνεργαζόμαστε με φορείς και περνάμε αυτό το μήνυμα:
«Παιδιά, μπορούν να έρθουν και κωφοί εδώ και να υπάρξουν όλοι μαζί και να απολαμβάνουν το ίδιο προϊόν, την ίδια υπηρεσία… και να μην τρέχει τίποτα».
Στη συνέχεια μίλησα με τον Χρήστο, καθηγητή της ελληνικής νοηματικής γλώσσας στο Smiyl. Ο Χρήστος είναι κωφός, αφού έχασε την ακοή του 3 χρονών και είναι δίγλωσσος. Για να δούμε τι μας είπε…
Θέλω να μου περιγράψεις την καθημερινότητα ενός κωφού και πώς ανταπεξέρχεται σε καθημερινά ζητήματα;
Μέχρι σήμερα έχουν γίνει πολλές εύλογες προσαρμογές που μας βοηθάνε στην καθημερινότητα με την εξέλιξη της τεχνολογίας. Η χρήση των κινητών είναι κάτι που μας βοηθάει πάρα πολύ . Για παράδειγμα, για το κουδούνι της πόρτας υπάρχει τεχνολογία με φωτεινή ειδοποίηση. Υπάρχουν αρκετά εμπόδια αλλά όχι αξεπέραστα.
Από τη μία έχουμε την εισαγωγή κωφών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, απ’ την άλλη όμως είναι πολύ δύσκολη η παρακολούθηση των μαθημάτων. Πώς το αντιμετωπίζετε;
Η τριτοβάθμια εκπαίδευση είναι ένα πολιτισμικό σοκ για τους κωφούς. Στο πανεπιστήμιο δεν υπάρχει καμία προσαρμογή για τους κωφούς.
Υπάρχει πρόβλημα στο να κρατήσεις σημειώσεις και στο γλωσσικό επίπεδο της ελληνικής γλώσσας. Κάποιοι διδάσκοντες δείχνουν κατανόηση ενώ άλλοι όχι γιατί απευθύνονται σε ένα πολύ ετερογενή πληθυσμό. Θεωρώ ότι το πιο σωστό είναι το πανεπιστήμιο με βάση τις αρχές τους καθολικού σχεδιασμού που να προβλέπει ότι θα μπουν άτομα με πολλές διαφορετικές ανάγκες. Θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν τεχνολογίες όπως τα tablet ή διερμηνεία ή ο υποτιτλισμός.
Είναι μοναχική η προσπάθεια διεκδίκησης προσβασιμότητας ή έχετε τη στήριξη της πολιτείας και της ευρύτερης κοινωνίας;
Αρχικά να τονίσω ότι το άτομο που χρησιμοποιεί τη νοηματική γλώσσα υποβιβάζεται από το σύνολο ως ένα άτομο χωρίς φωνή. Προσπαθούμε να σπάσουμε αυτές τις προκαταλήψεις, αλλά αυτή η διαδικασία είναι εξαιρετικά επώδυνη και αργή.
Ακόμα, οι κωφοί χωρίζονται σε 2 ομάδες. Σαν ένας μικρός ‘παγκούφιος’ πόλεμος. Απ τη μία είναι οι κωφοί που χρησιμοποιούν τον προφορικό λόγο και από την άλλοι αυτοί που χρησιμοποιούν τη νοηματική γλώσσα. Οι απαιτήσεις από το κράτος είναι εντελώς διαφορετικές. Οι προφοριστές για παράδειγμα χρειάζονται υπότιτλους, γραπτό κείμενο, ενώ οι χρήστες της νοηματικής χρειάζονται διερμηνείς. Επομένως, το κράτος βρίσκεται σε μία αμήχανη θέση.
Μπορούμε να μιλήσουμε για κουλτούρα των κωφών;
Κουλτούρα κωφών έχουν οι άνθρωποι οι οποίοι έχουν διαφορετική συμπεριφορά, κουλτούρα γενικά και η οποία χτίζεται και με βάση τα όσα εμπόδια βρίσκουν στην καθημερινή ζωή.
Έτσι, κατά κάποιο τρόπο αναγκάζονται να αποτραβηχτούν από το σύνολο και να έχουν μεταξύ τους επαφή μόνο, με αποτέλεσμα να μεγαλώνει η απόσταση. Κουλτούρα κωφών έχουν αυτοί που έχουν αναπτύξει ταυτότητα κωφού ,δηλαδή τους νοηματίζοντες.
Στα πλαίσια της κουλτούρας των κωφών, θα μπορούσαμε να εντάξουμε και το γεγονός ότι όταν οι κωφοί συναντώνται π.χ. για καφέ αφιερώνουν πολύ χρόνο;
Αυτό μπορώ να στο εξηγήσω και με έρευνες που έχω διαβάσει. Ο χρόνος εδρεύει μέσα στον εγκέφαλο κοντά στο αυτί, γιατί η χρονική αντίληψη έχει να κάνει με την ακουστική αντίληψη. Οι κωφοί χρησιμοποιούν την όραση ως μοναδική οδό αντίληψης , η οποία και θεωρείται άχρονη, γι’ αυτό δεν έχουν καλή αίσθηση του χρόνου. Μπορεί να μιλάνε για πολλές ώρες και να μην έχουν την ανάγκη να φύγουν.
Τέλος, τι είναι για σένα το Smiyl;
Δουλεύω περίπου 4 χρόνια και είναι σίγουρα κάτι παραπάνω από ένας απλός χώρος εργασίας. Η νοηματική για μένα είναι πάθος και το Smiyl ο χώρος που εκφράζω αυτό το πάθος.[:]
