Logo White Small

Social Media και Well-being: Μπορούν να συνυπάρξουν; 

Τα social media σήμερα θεωρείται ότι αποτελούν κυρίαρχο κομμάτι της καθημερινότητας των σύγχρονων ανθρώπων. Ο όρος social media αναφέρεται στα μέσα αλληλεπίδρασης και επικοινωνίας ομάδων ανθρώπων μέσω διαδικτυακών κοινοτήτων.  Αποτελούν την κοινωνικοποίηση μεταξύ ανθρώπων που δημιουργούν, μοιράζονται ή ανταλλάσσουν πληροφορίες και ιδέες μέσα σε εικονικές κοινότητες και δίκτυα.

Πώς όμως η καθημερινή έκθεσή μας στα social media επηρεάζει το well-being δηλαδή, την ευημερία μας; 

Σύμφωνα με μελέτες του Dave Chaffey που πραγματοποιήθηκαν τον Ιανουάριου του 2023, παραπάνω από το ήμισυ του κόσμου χρησιμοποιεί πλέον τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (59%, 4,76 δισεκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο). Αναλύοντας τα στατιστικά της έρευνας, 137 εκατομμύρια νέοι χρήστες έχουν συνδεθεί στο διαδίκτυο τους τελευταίους 12 μήνες. Συγκεκριμένα, ο μέσος ημερήσιος χρόνος χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης είναι 2 ώρες 31 λεπτά.  

Ποιος είναι όμως ο λόγος που τα social media αποκτούν καθημερινά όλο και παραπάνω χρήστες; 

Ο Dar Meshi, νευροεπιστήμονας στο Κρατικό Πανεπιστήμιο του Michigan, εξέτασε ανθρώπους που χρησιμοποιούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με την μέθοδο της μαγνητικής τομογραφίας. Ο ερευνητής συμπέρανε ότι ψάχνοντας για την αποδοχή, όταν δεχόμαστε ή κάνουμε like και όταν ελέγχουμε την δραστηριότητα των φίλων μας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ενεργοποιείται το «σύστημα επιβράβευσης» του εγκεφάλου. Πλημμυρίζει ο εγκέφαλος μας με ντοπαμίνη δηλαδή, την ορμόνη της ευτυχίας ενώ συγκρίνουμε την ύπαρξή μας με τις ψεύτικες εκδοχές τελειότητας που προβάλλουν οι επαφές μας. Το μυαλό ουσιαστικά εθίζεται σε αυτά τα ευχάριστα συναισθήματα που προκαλούνται και έτσι, τα επιζητεί συνεχώς. 

Είναι σημαντικό να αναφερθεί, ότι αυτός ο εθισμός προκαλεί και τις αντίστοιχες συνέπειες. Υπάρχουν περιπτώσεις όπου άνθρωποι αντιμετώπισαν προβλήματα, όπως η αϋπνία ή η έλλειψη συγκέντρωσης, επειδή δεν μπορούσαν να σταματήσουν να χρησιμοποιούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Μάλιστα, πολλές φορές οι χρήστες έχουν τη ψευδαίσθηση ότι το κινητό τους χτυπάει ή δονείται, χωρίς να συμβαίνει στην πραγματικότητα. Οι επιστήμονες έχουν ονομάσει αυτή την κατάσταση, Σύνδρομο Φανταστικής Δόνησης ή Κλήσης Φάντασμα. Ουσιαστικά, είναι μια αισθητηριακή παραίσθηση, δεδομένου ότι ο εγκέφαλος αντιλαμβάνεται μια αίσθηση που δεν υπάρχει. Το σύνδρομο είναι αποτέλεσμα φυσικής βλάβης του νευρικού συστήματος, αλλά και εθισμού από το κινητό.  

Πέρα από τις εγκεφαλικές συνέπειες, τα social media επηρεάζουν σε ένα μεγάλο βαθμό την ψυχική ευημερία ή αλλιώς το well-being μας. Η συνεχής έκθεσή μας σε αυτές τις πλατφόρμες μας οδηγεί στην διαδικασία της σύγκρισης. Η σύγκριση του εαυτού μας με τους άλλους δεν είναι απαραίτητα κάτι κακό. Στην πραγματικότητα, θεωρείται μια ουσιώδης και αναπόφευκτη διαδικασία στην καθημερινότητά μας μέσα από την οποία υπάρχει η ευκαιρία προσωπικής βελτίωσης. Το πρόβλημα δημιουργείται όταν γίνεται επαναλαμβανόμενα και αρχίζει να ορίζει την προσωπική μας αξία.

H τάση μας να συγκρίνουμε τους εαυτούς μας με τους άλλους γίνεται προβληματική όταν η σύγκριση που κάνουμε οδηγεί σε υποτίμηση του εαυτού μας ή στο αίσθημα ανωτερότητας. Η συνεχής σύγκριση με τους influencers στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να γίνει ιδιαίτερα τοξική όταν σε αυτές τις πλατφόρμες, προβάλλονται μόνο τα θετικά στοιχεία της ζωής τους, κι αυτό δίνει την εντύπωση πως δεν έχουν προβλήματα ή δυσκολίες. Στην πραγματικότητα, κανείς δεν συνηθίζει να δείχνει τα λάθη, τις αδυναμίες ή τα προβλήματα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. 

young adults couch using social media their smartphones

Για ποιόν λόγο όμως μπαίνουμε στην διαδικασία σύγκρισης του εαυτού μας με τους άλλους; 

Πολλές φορές η αιτία που κρύβεται πίσω από αυτό το ερώτημα οφείλεται στο γεγονός ότι η θέση μέσα σε ένα σύνολο είναι πολύ σημαντική για τον καθένα από εμάς και επίσης θέλουμε να αρέσουμε στους άλλους. Ο Maslow (1968) στη θεωρία του για την ιεράρχηση των βασικών ανθρώπινων αναγκών, είχε μιλήσει για την ανάγκη του ανήκειν και την είχε εντάξει στο μέσον περίπου της ιεραρχικής πυραμίδας των ανθρώπινων αναγκών, μετά την ανάγκη για τροφή και ασφάλεια. Φαίνεται ότι οι άνθρωποι είναι εγγενώς προγραμματισμένοι να δημιουργούν και να διατηρούν σχέσεις. Υπάρχει όμως μία λεπτή γραμμή όπου η επιθυμία μας για αποδοχή έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια του εαυτού μας. 

Η διαφορετικότητα δεν θα έπρεπε να αποτελεί εμπόδιο, αλλά μια ευκαιρία να αλληλοσυμπληρωνόμαστε, να μαθαίνουμε ο ένας από τον άλλο και έτσι να ενδυναμώνουμε το αίσθημα του ανήκειν. Είναι αλήθεια ότι οι περισσότεροι άνθρωποι χρειαζόμαστε ένα σημείο αναφοράς, ένα υποστηρικτικό περιβάλλον και ένα ασφαλές πλαίσιο στη ζωή μας. Ο βασικός σκοπός όμως είναι η προσωπική ανάπτυξη, η αυτοεξέλιξη και αυτοανακάλυψη, όχι η απώλεια του εαυτού μέσα σε μια ομάδα. Ο σκοπός είναι να διατηρήσουμε τη μονάδα και να προσφέρουμε στην ομάδα και όχι να στραφούμε ενάντια σε ό,τι υπάρχει έξω από αυτή. 

Επομένως, είναι τελικά εφικτή η ευημερία μας όταν κυριαρχούν τα social media στην καθημερινότητά μας;  

social media

Τα social media εξακολουθούν να είναι πηγή έμπνευσης, σύνδεσης, προσωπικής έκφρασης και δημιουργικότητας. Η αλόγιστη χρήση τους όμως είναι πλέον αδιαμφισβήτητα προβληματική. Μπορούμε να έχουμε μεγαλύτερη επίγνωση της επίδρασης των social media στον τρόπο που βλέπουμε τα πράγματα γύρω μας ώστε να κάνουμε πιο σοφές επιλογές. Ένα θεμελιώδες πρόβλημα των κοινωνικών συγκρίσεων είναι ότι επιτρέπουν στις ζωές άλλων ανθρώπων να καθορίζουν τους στόχους μας. Είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε ότι, σταδιακά  η εστίαση στα επιτεύγματα των άλλων μπορεί να μας κάνει να απογοητευόμαστε ακόμη με τα απλά καθημερινά πράγματα τα οποία στο παρελθόν απολαμβάναμε.

Επιπλέον, καλό θα ήταν να σκεφτούμε τι μας κάνει να νιώθουμε χαρά και ικανοποίηση, τόσο σε προσωπικό, όσο και σε επαγγελματικό επίπεδο. Καταγράφοντας τους κυριότερους στόχους που θέλουμε να υλοποιήσουμε, με γνώμονα την αυθεντικότητά μας και όχι τις πράξεις των άλλων υπενθυμίζοντας μας ότι η σύγκριση είναι ο αόρατος κλέφτης της ευτυχίας. Η απάντηση λοιπόν, στο παραπάνω ερώτημα, είναι ότι τα social media επηρεάζουν το well-being μας ανάλογα με τον τρόπο που τα χειρίζεται ο καθένας από εμάς και πόσο τα αφήνουμε να επιδρούν πάνω μας. 

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τα social media και το well-being ακολουθείστε τον παρακάτω σύνδεσμο ο οποίος παραπέμπει στο trailer της ταινίας «The Social Dilemma»

• More Articles

Χάρτης
Άρθρα

Χάρτης: ένα περιοδικό σε ψηφιακό περιβάλλον

Στη σημερινή εποχή της τεχνολογίας, η τέχνη, επιστήμη, ακόμη και τα συναισθήματα ακροβατούν ανάμεσα στον ψηφιακό και στον πραγματικό κόσμο. Πολλές φορές, βλέπουμε την τέχνη

Διάβασε Περισσότερα »

DON'T

miss out

Κάνε εγγραφή στο newsletter για να έχεις όλα τα τελευταία νέα μας απευθείας στο inbox σου!