Η πληγή της βίας

Ελλάδα 2024. Η βία, στον πυρήνα της, αποτελεί μία σταθερά για την ελληνική κοινωνία, ένα κοινό βίωμα, καλά κρυμμένο πίσω από τις κλειστές πόρτες. Όλοι εμείς θεατές στο ίδιο έργο, σε μία λούπα δίχως παύση.   

Βία της διπλανής πόρτας

Μέσα στον κοινωνικό ιστό, η παρουσία της βίας είναι συνεχής και όπως φαίνεται, αυξανόμενη. Επίσημα στοιχεία της ΕΛΑΣ αναφέρουν ότι, μόνο στο πρώτο δεκάμηνο του 2024, είχαμε συνολικά 15.571 γυναίκες και 5.583 άνδρες θύματα ενδοοικογενειακής βίας. Την ίδια στιγμή, δράστες αδικημάτων τέτοιας φύσεως ανέρχονται σε 15.413 άνδρες και 3.565 γυναίκες αντίστοιχα.

 Αποτελέσματα τέτοιων ερευνών μας φέρνουν αντιμέτωπους με τη σκληρή πραγματικότητα που η ελληνική κοινωνία δυσκολεύεται να κοιτάξει κατάματα. Αυταπόδεικτο είναι πλέον το γεγονός ότι το μεγαλύτερο κομμάτι της βίας προέρχεται από τους άνδρες-μέλη μίας οικογένειας. Σε συνέντευξή του για την Postmodern, ο Δρ Θεόδωρος Παπαγαθονίκου, Ψυχολόγος-Ψυχαναλυτικός Ψυχοθεραπευτής, σημειώνει πως ο κάθε άνδρας- κακοποιητής κρύβει μέσα του ένα μικρό και πληγωμένο παιδί.

 Τα ανεπούλωτα τραύματα της παιδικής ηλικίας παρεισφρέουν στην ενήλικη ζωή, μεταμορφωμένα σε θυμό και αγανάκτηση. Ο συνδυασμός του θυμού και της έλλειψης ισχυρού αξιακού κώδικα, που επιβάλλεται να ενσταλαχτεί από την οικογένεια, δημιουργεί συναισθηματικά κενούς ανθρώπους και εν δυνάμει θύτες.

Ό,τι χρειάζεται βία για να διατηρηθεί, είναι καταδικασμένο. – Χένρι Μίλλερ

Μία αόρατη πλευρά

Για πολλά χρόνια ο όρος «ξύλο» και «κακοποίηση» αποτελούσαν θέματα που παρέμεναν ανέγγιχτα και καλά κρυμμένα πίσω από κλειδωμένες πόρτες. Μετά την προβολή του ελληνικού MeToo, όμως, τα πράγματα άρχισαν να παίρνουν διαφορετική τροπή. Δειλά δειλά στην αρχή, τα ΜΜΕ άρχισαν να καλύπτουν υποθέσεις έμφυλης βίας και κακοποίησης των γυναικών από όλη την ελληνική εμβέλεια. Πλέον, το φως της δημοσιότητας είδαν υποθέσεις γυναικοκτονιών και γενικότερα υποθέσεων με θύματα τις γυναίκες, που σόκαραν το πανελλήνιο. Τα στατιστικά έμφυλης βίας είναι άκρως ανησυχητικά και προπάντων τρομακτικά για την κοινωνία στην οποία ζούμε, όπου το να είσαι γυναίκα είναι μερικές φορές ιδιαίτερα απαιτητικό.

Εν τούτοις, μία άλλη όψη της πραγματικότητας αφορά και τη κακοποίηση που υπόκεινται οι άνδρες. Πρόκειται για ένα φαινόμενο δύσκολα αναγνωρίσιμο, παρόλα αυτά κρίσιμο. Σύμφωνα με έρευνα του Εγκληματολογικού Ερευνητικού Ινστιτούτου της Κάτω Σαξονίας (KFN), από ένα δείγμα 1.200 ανδρών, το 54% δήλωσε πως έχει υποστεί βία μέσα σε μία σχέση τουλάχιστον μία φορά, ενώ το 39% δηλώνει πως έχει υποστεί βία και στη σωματική της μορφή. Η συζήτηση σε αυτό το πλαίσιο υπόκειται στο εξής ερώτημα: Γιατί κακοποιούνται οι άνδρες;

«Μην κάνεις σαν κοριτσάκι»

Μέσα σε μία σκληρή κοινωνία που δεν κάνει εκπτώσεις, στερεότυπα και προκαταλήψεις ισχύουν ανεξαρτήτως φύλου. Ο στιγματισμός και η περιθωριοποίηση των ανδρών που παραστρατούν αποτελούν από μόνα τους μορφές ψυχολογικής βίας, παρόλα αυτά, υπάρχουν περιπτώσεις όπου η βία ενσαρκώνεται. Ο φόβος για τη γελοιοποίηση του άνδρα-θύματος αν δηλώσει την κακοποίηση του, οδηγεί στο να μην απευθυνθεί σε ανάλογους φορείς, με αποτέλεσμα τέτοιου είδους περιστατικά να αποσιωπούνται.

Τα βουβά θύματα

Στο πλαίσιο μίας πυρηνικής οικογένειας μέσα στην οποία αγάπη και αφοσίωση αντικαθίστανται από ατέρμονη βία, τα αληθινά θύματα είναι τα παιδιά. Η παθητική τους κακοποίηση, στο βάθος του χρόνου, αντικατοπτρίζεται στις πράξεις τους. Όσο και αν πιστεύουμε πως τα παιδιά «δεν πρόκειται να καταλάβουν», στην πραγματικότητα, όχι μόνο καταλαβαίνουν, αλλά παράλληλα, συγχρονίζονται με τις βίαιες συμπεριφορές ως ένα μεγάλο βαθμό. Δεν είναι τυχαίο, λοιπόν, που θύτες σε περιπτώσεις σχολικού εκφοβισμού είναι κυρίως παιδιά που βίωσαν ως ένα βαθμό την κακοποίηση στο οικογενειακό περιβάλλον.

Ως κοινωνία, ως σύνολο, επιβάλλεται να διερωτηθούμε. Οι ουλές μίας κακοποίησης είναι τόσο ορατές όσο και αόρατες. Είναι γεγονός πως το να δράσουμε δηλώνοντας μία κακοποίηση δεν είναι ευνοούμενο από το κοινωνικό πλαίσιο, καθώς σκέψεις όπως «δεν θέλω να μπλέξω», «φοβάμαι» είναι αυτές που μας φέρνουν σε τέλμα. Ωστόσο, το πρώτο βήμα για την πάταξη τέτοιων συμπεριφορών είναι η επικοινωνία. Η βία συναρτάται και λειτουργεί υπόγεια. Μόνο όταν αναδύεται στην επιφάνεια, φανερώνεται και παίρνει μορφή.

Για περισσότερα άρθρα σχετικά με τον Πολιτισμό μπορείτε να διαβάσετε στο Blog | TEDxUniversityofMacedonia