Συνέντευξη με την Ελένη Παναγιώτου
Και πόσες φορές δεν έχουμε ακούσει να γίνεται λόγος για βιολογικά προϊόντα, ή για υπερτροφές όπως η αρώνια και τα goji berries; Λέξεις οικείες στα αυτιά μας των οποίων την ουσία αρκετοί δεν έχουμε κατανοήσει. Η Παναγιώτου Ελένη είναι τεχνολόγος γεωπόνος και από το 2009 έως το 2019 διατηρούσε κατάστημα βιολογικών προϊόντων στη Νάουσα Ημαθίας, ενώ διατηρεί και το blog “Bio-μπαξες Ελένη“. Είναι συγγραφέας ενός βιβλίου με τίτλο «Φαγούδια με Bio-λογικές αποπλανήσεις» και πρόθυμη να μας μεταδώσει κάποιες από τις γνώσεις της σε αυτά τα ζητήματα.
Τί σας ενέπνευσε και κινητοποίησε να ασχοληθείτε με τον τομέα των βιολογικών προϊόντων;
-Επειδή γεννήθηκα σε μια γεωργική περιοχή και σε μια αγροτική οικογένεια, από μικρό παιδί έβλεπα πώς καλλιεργούνται τα φρούτα και τα λαχανικά. Ο πατέρας μου ήταν αγρότης και τον έβλεπα πολύ συχνά να έρχεται από το χωράφι και να μπαίνει κατευθείαν για μπάνιο, ή να υποφέρει συχνά-πυκνά από στομαχικές διαταραχές. Κι όλα αυτά φυσικά μετά από ραντίσματα. Αυτό ήταν και το πρώτο πράγμα που μου έκανε εντύπωση. Σκεφτόμουν: «πώς είναι δυνατόν ο άνθρωπος που καλλιεργεί αυτά τα προϊόντα να αισθάνεται έτσι; Άρα αυτά τα προϊόντα τι μπορεί να περιέχουν όταν εμείς τα καταναλώνουμε;» Αργότερα, όταν πήγα να σπουδάσω τεχνολόγος γεωπόνος ζωικής παραγωγής έμαθα ότι ακόμη και τα κρέατα, τα γάλατα και τα παράγωγά τους μπορούν να αποβούν πολύ επικίνδυνα για την υγεία μας. Κι αυτό λόγω των προληπτικών αντιβιώσεων που γίνονται στα ζώα για να μην αρρωστήσουν με αποτέλεσμα να χάσουν αργότερα οι κτηνοτρόφοι την παράγωγή τους. Βλέποντας τα όλα αυτά, από τη μία τα λαχανικά και τα φρούτα και από την άλλη τα κρέατα, κατάλαβα ότι η διατροφή μας γενικότερα δεν είναι κι ό,τι καλύτερο.
Τι έχετε αποκομίσει από το ταξίδι σας στο χώρο της διατροφής έως τώρα;
-Όσον αφορά το ταξίδι μου στη βιολογική διατροφή, έχω παρατηρήσει ότι ο κόσμος θέλει να ενημερώνεται για ό,τι τρώει αλλά υπάρχουν προβλήματα καθώς η ενημέρωση είναι συνήθως ελλιπής και υπάρχει βέβαια μεγάλη παραπληροφόρηση όσον αφορά το ίντερνετ. Εκεί ο καθένας μπορεί να γράψει ό,τι θέλει οπότε, ό,τι διαβάζουμε στο ίντερνετ δεν είναι απαραίτητα και έγκυρο. Βέβαια υπάρχει και κόσμος που το ψάχνει πολύ περισσότερο και αυτοί είναι κυρίως που έχουν και καλύτερη ζωή και υγεία. Αλλά το μεγαλύτερο θέμα είναι ότι τα βιολογικά προϊόντα είναι αρκετά πιο ακριβά από τα συμβατικά και πιο δυσεύρετα. Αυτό είναι ένα μεγάλο μείον, ιδιαίτερα στους οικονομικά δύσκολους καιρούς που διανύουμε.
Πώς χαρακτηρίζεται ένα προϊόν ως βιολογικό; Ποιές οι διαφορές του από ένα αντίστοιχο μη βιολογικής προέλευσης;
-Στην καλλιέργεια βιολογικών προϊόντων χρησιμοποιούνται κυρίως βιολογικοί παράγοντες ενώ δε γίνεται χρήση συμβατικών φαρμάκων αλλά μόνο ορισμένων εγκεκριμένων για τη βιολογική γεωργία σκευασμάτων. Βιολογικοί παράγοντες είναι για παράδειγμα κάποια συγκεκριμένα έντομα ικανά να καταπολεμήσουν κάποια άλλα επιβλαβή. Δηλαδή, δε γίνεται ράντισμα αλλά διοχετεύονται στο χωράφι της βιολογικής καλλιέργειας κάποια ωφέλιμα έντομα για να φάνε αυτά τα επιβλαβή.
Ένα άλλος τρόπος είναι τα ραντίσματα με φυσικά σκευάσματα όπως λ.χ. μίξη ρίγανης εμβαπτισμένης σε νερό, οπότε η ρίγανη δίνει τα συστατικά της τα οποία βοηθούν στην καταπολέμηση κάποιων ασθενειών ή κάποιων εντόμων. Εκτός από τη ρίγανη υπάρχουν κι άλλα φυσικά προϊόντα τα οποία μπορούν να βοηθήσουν στην καταπολέμηση διάφορων ασθενειών. Οπότε, τα βιολογικά προϊόντα είναι καθαρά από χημικές ουσίες. Αυτή είναι και η διαφορά τους από τα συμβατικά. Το μήλο, ας πούμε, ραντίζεται 34-36 φορές μέχρι να γίνει η συγκομιδή του. Ακριβώς επειδή το μήλο συγκομίζεται Σεπτέμβρη με Οκτώβρη, χρειάζεται να διανύσει όλη την περίοδο του καλοκαιριού, όταν δηλαδή έχουμε τα περισσότερα έντομα και ασθένειες, γι’ αυτό και γίνονται τόσα ραντίσματα. Αυτό το μήλο που θα φάμε εν τέλει θα έχει τόσα χημικά, γι’ αυτό και οι ειδικοί συνιστούν να το καθαρίζουμε και να μην το τρώμε με τη φλούδα, παρόλο που οι περισσότερες βιταμίνες βρίσκονται ακριβώς εκεί. Εδώ θα ήθελα να επεκταθώ λίγο στην ευσυνειδησία του παραγωγού. Υπάρχουν παραγωγοί που είναι ευσυνείδητοι και όταν ραντίσουν δεν θα συγκομίσουν αμέσως το προϊόν για να το πωλήσουν.
Με άλλα λόγια, δε θα διοχετεύσουν στην αγορά προϊόν που δε θα έτρωγαν και οι ίδιοι. Ωστόσο, επειδή αυτό αποτελεί συνήθως απώλεια εσόδων, υπάρχουν παραγωγοί που δεν τηρούν τις ημερομηνίες ραντίσματος και συγκομιδής. Έτσι ενέχουν κίνδυνοι αν δε γνωρίζουμε τον παραγωγό, ή αν αγοράζουμε από εμπόρους και σούπερ μάρκετ. Το καλύτερο θα ήταν να αγοράζουμε από παραγωγούς τους οποίους εμπιστευόμαστε, κάτι το οποίο είναι βεβαίως δύσκολο στις μεγαλουπόλεις. Οπότε, εκεί καλό είναι να καταφεύγουμε σε βιολογικά καταστήματα.
Γιατί στις μέρες μας υπάρχει τόσος ενθουσιασμός γύρω από τα super-foods; Μπορούν ενδεχομένως να αναπληρώσουν άλλα διατροφικά κενά μας;
-Τα super-foods είναι προϊόντα τα οποία μπορούν να μας δώσουν πληθώρα διατροφικών στοιχείων καταναλώνοντας μόνο μια μικρή ποσότητα από αυτά. Για παράδειγμα, αν πιω μια κουταλιά χυμό αλόης θα πάρω πάρα πολλά θρεπτικά στοιχεία. Ή αν φάω 30 γραμμάρια goji berries θα πάρω ένα σωρό βιταμίνες που σε άλλη περίπτωση θα έπαιρνα από τη κατανάλωση 10 κιλών πορτοκάλι. Τα super-foods σαφώς μπορούν να αναπληρώσουν ορισμένα διατροφικά κενά αλλά καλό είναι να έχουμε ποικιλία στη διατροφή μας. Κι αυτό γιατί το κάθε προϊόν έχει κάτι διαφορετικό να μας δώσει, οδηγώντας έτσι σε καλύτερη κάλυψη των διατροφικών μας αναγκών.
Υπάρχει κάποιο φυσικό προϊόν που θα κατονομάζατε ως τον «βασιλιά» της υγιεινής διατροφής; Αν ναι, ποιό και γιατί;
-Εδώ θα σε απογοητεύσω καθώς δεν μπορώ να ξεχωρίσω μόνο ένα προϊόν ως ανώτερο από τα άλλα. Να μιλήσουμε για χυμούς όπως αλόη ή νόνι, για σούπερ φρούτα όπως goji berries ή blueberries, για σποράκια όπως σπόροι chia , λιναρόσπορο, ή σουσάμι; Δε μπορώ να ξεχωρίσω ένα μόνο από αυτά. Αυτό βέβαια είναι θετικό για εμάς καθώς έχουμε μια ευρεία γκάμα θρεπτικών υγιεινών τροφών για να διαλέξουμε.
Ποιό είναι το καλύτερο μέρος για να προμηθευόμαστε πιο «ψαγμένες» τροφές όπως αποξηραμένα cranberries; Τί θα πρέπει να προσέχουμε πριν από μία τέτοια αγορά;
-Το καλύτερο μέρος για ασφαλείς αγορές είναι τα βιολογικά καταστήματα. Ούτε τα σούπερ μάρκετ, ούτε τα μανάβικα. Οπότε, βιολογικά καταστήματα και λαϊκές αγορές από παραγωγούς τους οποίους γνωρίζουμε όμως, όχι από εμπόρους. Επίσης, καλό είναι όταν αγοράζουμε τέτοια προϊόντα να είναι συσκευασμένα για να μπορούμε να αντλήσουμε από την ετικέτα όλες τις πληροφορίες που χρειαζόμαστε όπως πότε συσκευάστηκε, πότε έγινε η συγκομιδή του προϊόντος, ποια είναι η ημερομηνία λήξης, ποια η χώρα προέλευσης, ποια πρόσθετα υπάρχουν (όπως ζάχαρη). Καλό λοιπόν είναι να αποφεύγουμε να τα αγοράζουμε χύμα γιατί δεν έχουμε στη διάθεσή μας όλες αυτές τις πληροφορίες που προσφέρει η ύπαρξη ετικέτας.
Είναι τα βιολογικά εφάμιλλα των παραδοσιακών προϊόντων, όπως κάποιοι πιστεύουν;
-Λέγοντας παραδοσιακό εννοούμε ένα προϊόν το οποίο είτε έχει παραχθεί ακολουθώντας μια παραδοσιακή συνταγή (π.χ. παραδοσιακό βεροιώτικο ρεβανί) είτε όταν παράγεται με συγκεκριμένες τεχνικές, όπως τα παραδοσιακά ζυμαρικά τα οποία αποξηραίνονται σε φυσικό περιβάλλον (σε αντίθεση, τα βιομηχανικά ζυμαρικά αποξηραίνονται μέσα σε φούρνους μέσα σε μερικές ώρες). Πολλοί καταναλωτές συγχέουν λανθασμένα τα παραδοσιακά με τα βιολογικά προϊόντα. Το θέμα εδώ είναι ότι ναι μεν τα παραδοσιακά προϊόντα παράγονται με κάποια παραδοσιακή μέθοδο αλλά οι πρώτες ύλες που χρησιμοποιούνται δεν είναι πάντα αγνές. Και δεν αναφέρομαι στη νοικοκυρά η οποία θα φτιάξει ένα προϊόν για ίδια κατανάλωση αλλά σε εργαστήρια ή βιομηχανίες παρασκευής παραδοσιακών προϊόντων τα οποία τα διαθέτουν προς κατανάλωση στο ευρύ κοινό. Γιατί, σε αυτή την περίπτωση δεν είμαστε σίγουροι ότι θα χρησιμοποιηθούν οι καλύτερες πρώτες ύλες. Ας πούμε, για την παρασκευή παραδοσιακής σάλτσας μπορεί να χρησιμοποιηθούν μισό-σάπιες ντομάτες. Εφόσον λοιπόν δε γνωρίζουμε τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν δεν μπορούμε να πούμε ότι το παραδοσιακό είναι εφάμιλλο του βιολογικού.
