Πολλές φορές έχουμε ακούσει να αποκαλούν είτε εμάς είτε τον πλησίον μας “ηλίθιο” ή “χαζό”. Για την αξιολόγηση των γνωστικών ικανοτήτων ενός ατόμου, είναι σημαντικό να προχωρήσουμε πέρα από αυτές τις ταμπέλες. Αυτοί οι όροι δεν εξηγούν την πολύπλευρη φύση της νοημοσύνης. Η ίδια η νοημοσύνη δεν είναι μια μονολιθική οντότητα. Αντίθετα, περιλαμβάνει διάφορες μορφές, όπως λογικομαθηματικές, γλωσσικές, χωρικές, διαπροσωπικές και άλλες.
Αυτό που μπορεί να φαίνεται ως ανεπάρκεια σε έναν τομέα νοημοσύνης θα μπορούσε να είναι αντανάκλαση δύναμης σε έναν άλλο. Για παράδειγμα, κάποιος μπορεί να διαπρέψει σε καλλιτεχνικές ή δημιουργικές προσπάθειες, επιδεικνύοντας διαφορετικό είδος νοημοσύνης, ενώ αγωνίζεται με πιο παραδοσιακά ακαδημαϊκά θέματα.
Η χρήση όρων όπως “άλλος τύπος νοημοσύνης” μας βοηθά να αναγνωρίσουμε την πολυπλοκότητα και την ποικιλομορφία της ανθρώπινης γνώσης χωρίς να καταφεύγουμε σε αρνητικές ή περιοριστικές ετικέτες.
Η θεωρία της πολλαπλής νοημοσύνης
Η θεωρία της πολλαπλής νοημοσύνης, η οποία προτάθηκε από τον ψυχολόγο του Χάρβαρντ Howard Gardner το 1983, υποδηλώνει ότι η νοημοσύνη δεν είναι μια ενιαία, ενιαία έννοια που μπορεί να μετρηθεί με έναν μόνο αριθμό (όπως ένα σκορ IQ). Αντίθετα, ο Gardner υποστήριξε ότι υπάρχουν πολλαπλοί τύποι νοημοσύνης, καθένας από τους οποίους αντιπροσωπεύει διαφορετικές γνωστικές ικανότητες και δεξιότητες. Σύμφωνα με τον Gardner, τα άτομα μπορεί να υπερέχουν σε μία ή περισσότερες από αυτές τις νοημοσύνες σε διαφορετικό βαθμό.
Εδώ θα βρείτε πληροφορίες για τον Howard, τις τελευταίες του έρευνες και δημοσιεύσεις.
Παρακάτω παρατίθενται αρκετά γνωστά τεστ και αξιολογήσεις που μπορούν να παρέχουν πληροφορίες για τις διαφορετικές πτυχές τις νοημοσύνης. Λάβετε υπόψη ότι αυτά τα τεστ πρέπει να λαμβάνονται ως εργαλεία αυτοστοχασμού και κατανόησης και όχι ως αυστηρές κατηγοριοποιήσεις.
Ακολουθούν οι νοημοσύνες που πρότεινε ο Gardner:
- Γλωσσική νοημοσύνη: Αυτός ο τύπος νοημοσύνης σχετίζεται με τη γλώσσα και τις λέξεις. Τα άτομα με ισχυρή γλωσσική νοημοσύνη είναι ικανά στην ανάγνωση, τη γραφή, την ομιλία και την κατανόηση τόσο του προφορικού όσο και του γραπτού λόγου. Μπορεί να διαπρέπουν ως συγγραφείς, ποιητές, δημοσιογράφοι ή ομιλητές.
- Λογική-μαθηματική νοημοσύνη: Η λογικο-μαθηματική νοημοσύνη περιλαμβάνει ικανότητες επίλυσης προβλημάτων. Τα άτομα με υψηλή λογικομαθηματική νοημοσύνη είναι επιδέξια στη λογική σκέψη, στις μαθηματικές πράξεις και στην επιστημονική σκέψη. Συχνά διαπρέπουν σε τομείς όπως τα μαθηματικά, η μηχανική και η επιστήμη των υπολογιστών.
- Χωρική νοημοσύνη: Η χωρική νοημοσύνη σχετίζεται με την ικανότητα να αντιλαμβάνονται και να χειρίζονται με ακρίβεια τον χωρικό κόσμο. Οι άνθρωποι με ισχυρή χωρική νοημοσύνη είναι καλοί στην οπτικοποίηση και στον νοητικό χειρισμό αντικειμένων, σχημάτων και περιβαλλόντων. Αυτή η νοημοσύνη είναι σημαντική σε τομείς όπως η αρχιτεκτονική, η τέχνη και η πλοήγηση.
- Μουσική νοημοσύνη: Η μουσική νοημοσύνη περιλαμβάνει την ευαισθησία στο ρυθμό, τη μελωδία και τον τόνο. Τα άτομα με ισχυρή μουσική νοημοσύνη μπορεί να είναι εξειδικευμένοι μουσικοί, συνθέτες ή να έχουν βαθιά εκτίμηση και κατανόηση της μουσικής.
- Σωματική-αισθητική νοημοσύνη: Η σωματική-κινητική νοημοσύνη σχετίζεται με τις σωματικές ικανότητες και τον συντονισμό. Τα άτομα με αυτή τη νοημοσύνη διαπρέπουν σε δραστηριότητες που περιλαμβάνουν κινήσεις του σώματος και σωματικές δεξιότητες, όπως οι αθλητές, οι χορευτές, οι ηθοποιοί ή οι χειρουργοί.
- Διαπροσωπική νοημοσύνη: Η διαπροσωπική νοημοσύνη αφορά την κατανόηση και την αποτελεσματική αλληλεπίδραση με τους άλλους. Τα άτομα με ισχυρή διαπροσωπική νοημοσύνη έχουν ανεπτυγμένες κοινωνικές δεξιότητες, ενσυναίσθηση και ικανότητα συνεργασίας. Συχνά πετυχαίνουν σε επαγγέλματα όπως η συμβουλευτική, η διδασκαλία ή οι ηγετικοί ρόλοι.
- Ενδοπροσωπική νοημοσύνη: Η ενδοπροσωπική νοημοσύνη περιλαμβάνει την αυτογνωσία και την αυτοκατανόηση. Τα άτομα με υψηλή ενδοπροσωπική νοημοσύνη έχουν βαθιά κατανόηση των δικών τους σκέψεων, συναισθημάτων, κινήτρων και δυνατών σημείων. Είναι συχνά εσωστρεφείς και μπορεί να διαπρέπουν σε ρόλους που απαιτούν αυτοαναστοχασμό, όπως η συμβουλευτική ή η συγγραφή.
- Γλωσσική νοημοσύνη: Αυτός ο τύπος νοημοσύνης σχετίζεται με τη γλώσσα και τις λέξεις. Τα άτομα με ισχυρή γλωσσική νοημοσύνη είναι ικανά στην ανάγνωση, τη γραφή, την ομιλία και την κατανόηση τόσο του προφορικού όσο και του γραπτού λόγου. Μπορεί να διαπρέπουν ως συγγραφείς, ποιητές, δημοσιογράφοι ή ομιλητές.
- Λογική-μαθηματική νοημοσύνη: Η λογικο-μαθηματική νοημοσύνη περιλαμβάνει αναλυτικές και ικανότητες επίλυσης προβλημάτων. Τα άτομα με υψηλή λογικο-μαθηματική νοημοσύνη είναι επιδέξια στη λογική σκέψη, στις μαθηματικές πράξεις και στην επιστημονική σκέψη. Συχνά διαπρέπουν σε τομείς όπως τα μαθηματικά, η μηχανική και η επιστήμη των υπολογιστών.
- Χωρική νοημοσύνη: Η χωρική νοημοσύνη σχετίζεται με την ικανότητα να αντιλαμβάνονται και να χειρίζονται με ακρίβεια τον χωρικό κόσμο. Οι άνθρωποι με ισχυρή χωρική νοημοσύνη είναι καλοί στην οπτικοποίηση και στον νοητικό χειρισμό αντικειμένων, σχημάτων και περιβαλλόντων. Αυτή η νοημοσύνη είναι σημαντική σε τομείς όπως η αρχιτεκτονική, η τέχνη και η πλοήγηση.
- Μουσική νοημοσύνη: Η μουσική νοημοσύνη περιλαμβάνει την ευαισθησία στο ρυθμό, τη μελωδία και τον τόνο. Τα άτομα με ισχυρή μουσική νοημοσύνη μπορεί να είναι εξειδικευμένοι μουσικοί, συνθέτες ή να έχουν βαθιά εκτίμηση και κατανόηση της μουσικής.
- Σωματική-αισθητική νοημοσύνη: Η σωματική-κινητική νοημοσύνη σχετίζεται με τις σωματικές ικανότητες και τον συντονισμό. Τα άτομα με αυτή τη νοημοσύνη διαπρέπουν σε δραστηριότητες που περιλαμβάνουν κινήσεις του σώματος και σωματικές δεξιότητες, όπως οι αθλητές, οι χορευτές, οι ηθοποιοί ή οι χειρουργοί.
- Διαπροσωπική νοημοσύνη: Η διαπροσωπική νοημοσύνη αφορά την κατανόηση και την αποτελεσματική αλληλεπίδραση με τους άλλους. Τα άτομα με ισχυρή διαπροσωπική νοημοσύνη έχουν ανεπτυγμένες κοινωνικές δεξιότητες, ενσυναίσθηση και ικανότητα συνεργασίας. Συχνά πετυχαίνουν σε επαγγέλματα όπως η συμβουλευτική, η διδασκαλία ή οι ηγετικοί ρόλοι.
- Ενδοπροσωπική νοημοσύνη: Η ενδοπροσωπική νοημοσύνη περιλαμβάνει την αυτογνωσία και την αυτο-κατανόηση. Τα άτομα με υψηλή ενδοπροσωπική νοημοσύνη έχουν βαθιά κατανόηση των δικών τους σκέψεων, συναισθημάτων, κινήτρων και δυνατών σημείων. Είναι συχνά εσωστρεφείς και μπορεί να διαπρέπουν σε ρόλους που απαιτούν αυτο-αναστοχασμό, όπως η συμβουλευτική ή η συγγραφή.
Ο Gardner πρότεινε αργότερα πρόσθετες νοημοσύνες, όπως η νατουραλιστική νοημοσύνη (κατανόηση του φυσικού κόσμου) και η υπαρξιακή νοημοσύνη (ενασχόληση με φιλοσοφικά και υπαρξιακά ζητήματα), αλλά αυτές δεν είναι τόσο ευρέως αναγνωρισμένες όσο οι αρχικές επτά.
Μπορεί ένα άτομο να έχει περισσότερους από έναν τύπους νοημοσύνης ;
Ναι, σύμφωνα με τη θεωρία της πολλαπλής νοημοσύνης του Howard Gardner, ένα άτομο μπορεί να έχει περισσότερους από έναν τύπους νοημοσύνης και είναι αρκετά συνηθισμένο για τα άτομα να διαθέτουν έναν συνδυασμό αυτών των νοημοσυνών σε διαφορετικό βαθμό. Στην πραγματικότητα, η θεωρία του Gardner υποδηλώνει ότι οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν ένα μοναδικό προφίλ πολλαπλών νοημοσυνών που αντικατοπτρίζει τα δυνατά σημεία και τις ικανότητές τους.
Για παράδειγμα, ένα άτομο μπορεί να διαπρέπει στη γλωσσική νοημοσύνη, επιδεικνύοντας ισχυρές δεξιότητες ανάγνωσης και γραφής, ενώ παράλληλα έχει ταλέντο στη μουσική νοημοσύνη, που του επιτρέπει να παίζει πολλά μουσικά όργανα και να συνθέτει μουσική. Ένα άλλο άτομο μπορεί να εμφανίζει τόσο λογικο-μαθηματική όσο και χωρική νοημοσύνη, διαπρέποντας στην επίλυση προβλημάτων και στα μαθηματικά, ενώ παράλληλα έχει έντονη ικανότητα απεικόνισης και χειρισμού τρισδιάστατων αντικειμένων.
Είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι οι τύποι νοημοσύνης δεν είναι αμοιβαία αποκλειώμενοι και οι άνθρωποι συχνά έχουν ένα μείγμα αυτών των νοημοσυνών. Ο συγκεκριμένος συνδυασμός και τα δυνατά σημεία των νοημοσυνών μπορεί να διαφέρουν σημαντικά από άτομο σε άτομο. Στην πράξη, αυτό έχει οδηγήσει στην ανάπτυξη πιο εξατομικευμένων και ολιστικών προσεγγίσεων στη διδασκαλία και τη μάθηση, οι οποίες λαμβάνουν υπόψη τις μοναδικές δυνάμεις και ικανότητες κάθε μαθητή. Ωστόσο, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η θεωρία του Gardner παραμένει θέμα αντιπαράθεσης και συζήτησης στους τομείς της ψυχολογίας και της εκπαίδευσης και δεν συμφωνούν όλοι οι μελετητές με τις παραδοχές της.
Για περισσότερα άρθρα σχετικά με την Τεχνολογία μπορείτε να διαβάσετε στο Blog | TEDxUniversityofMacedonia .
