Logo White Small

Η ρομποτική ως νέο εργαλείο στη σύγχρονη εκπαίδευση-Συνέντευξη με τον Αλέξανδρο Πανταζίδη

Η ρομποτική αποτελεί έναν επιστημονικό κλάδο που γνωρίζει αυξανόμενο ενδιαφέρον τα τελευταία χρόνια, γεγονός που δεν προκαλεί εντύπωση σε όσους γνωρίζουν για αυτόν. Εκτός από ένα ευρέως αναγνωρισμένο χόμπι και επάγγελμα, ο κλάδος της ρομποτικής φαίνεται πλέον να έχει εφαρμογές και ως εργαλείο στα χέρια εκπαιδευτικών, ξεκλειδώνοντας πληθώρα δεξιοτήτων, γνωστικών, συναισθηματικών και τεχνολογικών για παιδιά όλων των ηλικιών.

Περισσότερα για την χρήση της ρομποτικής στον χώρο της εκπαίδευσης αναλύονται μέσω της συζήτησης που είχαμε με τον Αλέξανδρο Πανταζίδη, δύο φορές Ολυμπιονίκη Ρομποτικής.

-Τι είναι η ρομποτική; Ποια η πορεία της την τελευταία δεκαετία και σε ποιο σημείο βρίσκεται ο κλάδος σήμερα; 

Η Ρομποτική είναι ένας κλάδος που ήρθε για να παντρέψει την μηχανολογία με την ηλεκτρονική και -κατ΄επέκταση-  την πληροφορική. Σε ένα πιο αφαιρετικό πλαίσιο, θα μπορούσαμε να πούμε ότι η Ρομποτική είναι αυτή που προσπαθεί να δώσει στα μηχανήματα που ήδη είχαν σάρκα και οστά, έναν εγκέφαλο που θα τα κάνει αυτόνομα και θα τα επιτρέψει να εκτελούν αποδοτικά τις λειτουργίες για τις οποίες προορίζονται. Από τον κλειστό κύκλο των βιομηχανιών και των εργοστασίων, τα τελευταία χρόνια οι ρομποτικές συσκευές καταφέρνουν πλέον  και μπαίνουν στα σπίτια και στην καθημερινότητά μας. Η τεχνολογική εξέλιξη στον τομέα των “smart homes” και εν γένει του Internet of Things , μαζί με την αυξανόμενη τάση του ανθρώπου να απλουστεύει όσο περισσότερο μπορεί τις καθημερινές του ασχολίες αφήνει ένα τεράστιο χώρο στον οποίο μπορεί να ανθίσει ο κλάδος αυτός. 

-Πώς μπορεί να μετατραπεί η ρομποτική από “χόμπι” σε εκπαιδευτικό εργαλείο;

Το μυστικό, νομίζω, είναι ότι ο μαθητής ποτέ δεν καταλαβαίνει την αλλαγή αυτή. Από την στιγμή που η ενασχόληση με την ρομποτική δημιουργεί συναισθήματα που τον κάνουν να “κολλάει” με αυτή και να αναζητά συνεχώς την βελτίωση όσων φτιάχνει μαζί με την περαιτέρω εξέλιξη τους , ουσιαστικά στα μάτια του παραμένει πάντα ως ένα “ χόμπι “ και μια δημιουργική απασχόληση. Επομένως , η αλλαγή της σε εκπαιδευτικό εργαλείο είναι ανεπαίσθητη για τον ίδιο τον μαθητή, γεγονός που αποτελεί σημαντικό πλεονέκτημα καθ’όλη την εκπαιδευτική διαδικασία.

-Τι νέο έχει να προσφέρει ο κλάδος της ρομποτικής στην εκπαίδευση;Τι κενό υπάρχει που μπορεί να καλύψει;

Η ρομποτική έχει ένα στρατηγικό πλεονέκτημα το οποίο δεν μπορεί να συναντηθεί σε κάποιο άλλο μάθημα από το ωρολόγιο πρόγραμμα των σχολείων : Ο μαθητής, οποιασδήποτε ηλικίας, την προσεγγίζει σε πρώτο χρόνο ως παιχνίδι, ενώ ο παιδαγωγικός του ρόλος έρχεται σε δεύτερο ρόλο,  κρυμμένος στον μανδύα της εκπαιδευτικής διαδικασίας που περιλαμβάνει ένα “μάθημα ρομποτικής” . Από την στιγμή που ο μαθητής αντιμετωπίζει την ρομποτική ως μια ευχάριστη δραστηριότητα καταφέρνει να αφομοιώσει σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό το κάθε γνωστικό αντικείμενο που αυτή προσφέρει.

Καθ’όλη την διάρκεια ενασχόλησης του τόσο με την ολοκλήρωση μιας ρομποτικής κατασκευής, όσο και με τον προγραμματισμό της , θα αντιμετωπίσει διάφορες δυσκολίες. Κάθε φορά που επιλύει ένα εμπόδιο που εμφανίζεται, μπαίνει σε μια διαδικασία τροποποιήσεων και διορθώσεων , η οποία του επιτρέπει να κατανοήσει σε βάθος την διαδικασία, μεγιστοποιώντας τελικά την ικανοποίηση από το τελικό αποτέλεσμα.

Σαν ένα γενικότερο σχόλιο, θα λέγαμε ότι η ρομποτική εκφράζει και εκφράζεται μέσα από το μοντέλο της STEM ( Science Technology Engineering and Mathematics ) διδασκαλίας η οποία παίρνει τα μαθηματικά, την φυσική και την πληροφορική,  και προσπαθεί, από μαθήματα που διδάσκονται στα σχολεία σε θεωρητικό επίπεδο, να τους δώσει μια άλλη διάσταση αποδίδοντας τους μια φυσική μορφή. Πλέον, τα λάθη των μαθητών από μουτζούρες στο τετράδιο τους μετουσιώνονται σε λάθος συμπεριφορά από ένα ρομπότ στον χώρο. Επομένως, είναι πολύ πιο εύκολο να κατανοήσουν το λάθος τους, βλέποντας  τα άμεσα αποτελέσματα του σε μια λάθος συμπεριφορά του ρομπότ. Έτσι, το κόκκινο στυλό του καθηγητή παύει πλέον να έχει ελεγκτικό χαρακτήρα , και  αποκτά έναν υποστηρικτικό ρόλο ώστε ο μαθητής να κατανοήσει το λάθος του και να βρει μόνος του τον βέλτιστο τρόπο να το διορθώσει.

-Σε ποιες ηλικίες φαίνεται να έχει μεγαλύτερη χρησιμότητα η ρομποτική ως εκπαιδευτικό εργαλείο και γιατί;

Η ρομποτική ως εκπαιδευτικό εργαλείο μπορεί να προσαρμόζεται στην εκάστοτε ηλικιακή ομάδα που απευθύνεται. Σε παιδιά μικρής ηλικίας μέσα από κατασκευές προσφέρει την κατανόηση διάφορων μηχανισμών που υπάρχουν σε μεγάλες μηχανές, είτε σαν τμήμα αυτών όπως οι τροχαλίες, είτε στην ολότητα τους όπως οι ανεμογεννήτριες. Στις μεγαλύτερες ηλικίες, το επίπεδο ανεβαίνει αισθητά αλλά πάντα προσαρμόζεται στους ίδιους τους μαθητές.

Φτάνοντας σε ένα καλό επίπεδο όπου ο μαθητής έχει κατανοήσει τις βασικές αρχές που διέπουν τόσο την δομή των κατασκευών, όσο και του προγραμματισμού τότε το μάθημα γίνεται ακόμα πιο ευέλικτο. Εκεί ένα τμήμα μπορεί είτε να δοκιμάσει να πειραματιστεί με αντικείμενα που ενδιαφέρουν τους μαθητές ενεργά , είτε να προσπαθήσει να λάβει συμμετοχή σε διαγωνισμούς. Επομένως, θεωρώ ότι σε κάθε ηλικία έχει να δώσει κάτι σημαντικό στους μαθητές και να τους βοηθήσει στην διαμόρφωση του τρόπου σκέψης τους.

-Γιατί αξίζει να ενσωματωθεί η ρομποτική στο σύγχρονο εκπαιδευτικό πρόγραμμα; Πόσο εφικτό είναι για τα ελληνικά δεδομένα, και τι αλλαγές προϋποθέτει;

Η απάντηση θα έρθει αν αναρωτηθούμε το τι σημαίνει ένα σύγχρονο εκπαιδευτικό πρόγραμμα. Για να μπορέσουμε να φτάσουμε εκεί θα πρέπει να δούμε και να αναλύσουμε το εκπαιδευτικό σύστημα που ήδη έχουμε , το οποίο – κατά γενική ομολογία- είναι απαρχαιωμένο. Σε μια επιδερμική ανάλυση, μπορούμε να πούμε ότι το υπάρχον  σύστημα έχει μείνει προσκολλημένο στις ανάγκες που προέκυψαν μετά την βιομηχανική επανάσταση. Έκτοτε, δυστυχώς εξελίχθηκε νωχελικά και δεν αναπροσαρμόστηκε ποτέ στις νέες ανάγκες που επιτάσσει η σύγχρονη αγορά εργασίας.

Ο μαθητής μέσα από το υπάρχον εκπαιδευτικό σύστημα, μαθαίνει να επιτελεί με ακρίβεια εντολές που λαμβάνει από τον δάσκαλό του. Βαθμολογείται όχι για το αν έχει κατανοήσει κάτι, αλλά για το αν το έχει αποστηθίσει. Βαθμολογείται όχι για τον αν γνωρίζει πως λειτουργούν ορισμένες μεθοδολογίες αλλά για το αν δεν έκανε αριθμητικά λάθη στους υπολογισμούς του. Το σχολείο τον προετοιμάζει για να βγει σε μια μηχανή παραγωγής, ως ένα άκριτο κομμάτι μιας σκουριασμένης αλυσίδας που απλά επαναλαμβάνει ίδιες διαδικασίες χωρίς να καταλαβαίνει το πώς και το γιατί.
Η κοινωνία σήμερα, έχει ανάγκη από άτομα τα οποία θα διαχειρίζονται και θα δημιουργούν μηχανές και όχι άτομα τα οποία θα είναι τα ίδια ένα κομμάτι αυτής.

Η ρομποτική λοιπόν, είναι αυτή η οποία έρχεται να αναδείξει την δημιουργικότητα του μαθητή, του δίνει την δυνατότητα να πάρει πρωτοβουλίες και του διδάσκει το πώς διαφοροποιείται η θεωρία από την πράξη. Ευτυχώς αυτή η προσπάθεια έχει γίνει αντιληπτή από μεγάλα ιδρύματα της χώρας και την τελευταία σχεδόν δεκαετία γίνεται τεράστια προσπάθεια να φτάσει ρομποτικός εκπαιδευτικός εξοπλισμός σε δημόσια σχολεία όλης της χώρας. Κάθε αρχή είναι δύσκολη αλλά το γεγονός ότι κινούμαστε πλέον προς αυτή την κατεύθυνση, σίγουρα δημιουργεί μια αισιοδοξία ότι μπορεί να έρθει η αλλαγή που σίγουρα χρειάζεται το σύστημα.

-Τι δεξιότητες έχει να προσφέρει η ρομποτική ως εκπαιδευτικό εργαλείο (σε πρακτικό, κοινωνικό και συναισθηματικό επίπεδο);

Η ρομποτική,  όπως ήδη αναλύσαμε, έρχεται να προσφέρει δεξιότητες οι οποίες πέραν του ότι δεν μπορούν να συναντηθούν σε άλλα μαθήματα, είναι και αυτές που έχει πραγματική ανάγκη  κάθε νέος άνθρωπος που βγαίνει στην αγορά εργασίας του σήμερα. Αυτό συμβαίνει καθώς οι δεξιότητες που προσφέρει είναι στα πλαίσια των “ Soft Skills “ που δεν μπορούν να καλλιεργηθούν μέσα από τα μαθήματα που ανήκουν στο συμβατικό ωρολόγιο πρόγραμμα του σχολείου.

Ειδικότερα φεύγοντας από τα στεγανά των διαγωνισμάτων και την αξιολόγηση των μαθητών εντός της αίθουσας διδασκαλίας, ο μαθητής μπορεί να σχηματίσει ομάδες και να πάρει μέρος σε κάποιον από τους ετήσιους διαγωνισμούς ρομποτικής που γίνονται σε όλη την Ελλάδα. Για πρώτη φορά υπό αυτές τις συνθήκες, καλείται να πάρει αποφάσεις βασιζόμενος στην κριτική του σκέψη, σε πραγματικό χρόνο, βλέποντας τα προβλήματα που δημιουργούνται. Έτσι, μαθαίνει την πραγματική αξία της συνεργασίας εντός της ομάδας , αφού για να λειτουργήσει το σύνολο αρμονικά, απαιτείται από τον κάθε έναν να επιτελέσει σωστά τον ρόλο του. Με την σωστή επικοινωνία να είναι κλειδί όταν έρχεται η στιγμή που θα διαγωνιστεί η κάθε ομάδα, καταφέρνει το κάθε μέλος της να διαχειρίζεται τα συναισθήματα του, κάτω από απαιτητικές συνθήκες , μαθαίνοντας έτσι ακόμα καλύτερα τον ίδιο του τον εαυτό.

Τέλος μέσω όλης αυτής της διαδικασίας, που ξεκινάει από τα μαθήματα ρομποτικής και φτάνει ενδεχομένως μέχρι και την ημέρα του διαγωνισμού, ο κάθε ένας καλείται να μάθει να διαχειρίζεται τον χρόνο του σωστά, βρίσκει μηχανισμούς που του επιτρέπουν να αντιμετωπίζει αποτελεσματικά όλα τα προβλήματα που θα παρουσιαστούν στον δρόμο του και μαθαίνει να προσαρμόζεται στις εκάστοτε συνθήκες με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Όλα αυτά, σίγουρα θα αποτελέσουν ένα μεγάλο όπλο στην φαρέτρα του ώστε να ανταποκριθεί στις συνθήκες εργασίας που θα έχει στο μέλλον του. Η Ρομποτική δεν είναι ένα μάθημα που θα του δώσει απλά κάποιες ακόμα πληροφορίες πάνω σε ένα γνωστικό αντικείμενο. Είναι το εργαλείο αυτό που θα επιτρέψει στο κάθε νέο να δημιουργήσει το μονοπάτι που ο ίδιος θέλει να ακολουθήσει αργότερα στην καριέρα του.

• More Articles

Χάρτης
Άρθρα

Χάρτης: ένα περιοδικό σε ψηφιακό περιβάλλον

Στη σημερινή εποχή της τεχνολογίας, η τέχνη, επιστήμη, ακόμη και τα συναισθήματα ακροβατούν ανάμεσα στον ψηφιακό και στον πραγματικό κόσμο. Πολλές φορές, βλέπουμε την τέχνη

Διάβασε Περισσότερα »

DON'T

miss out

Κάνε εγγραφή στο newsletter για να έχεις όλα τα τελευταία νέα μας απευθείας στο inbox σου!