Ζούμε σε μια εποχή συνεχών αλλαγών και εξελίξεων, αυτό είναι δεδομένο. Δεδομένο, ωστόσο, δεν είναι ότι οι εξελίξεις αυτές εξασφαλίζουν ένα καλύτερο μέλλον για την ανθρωπότητα καθώς ενέχουν πάντα ορισμένο βαθμό ρίσκου. Για αυτόν ακριβώς το λόγο, η εμφάνιση της τεχνητής νοημοσύνης, της πλέον καθοριστικής τεχνολογικής εξέλιξης, προβληματίζει τόσο επιστήμονες όσο και απλούς πολίτες, αποτελώντας ένα αμφιλεγόμενο ζήτημα.
Πρώτα απ’ όλα, είναι απαραίτητη μια διάκριση. Η νοημοσύνη είναι η ικανότητα που μας βοηθά να μαθαίνουμε, να καταλαβαίνουμε και να διαχειριζόμαστε δύσκολες καταστάσεις, κοινώς η ευφυία. Παρ’ όλα αυτά η ικανότητα αυτή δεν εξασφαλίζει αλλά ούτε προϋποθέτει συναισθηματική ανάπτυξη.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν τα άτομα που ανήκουν στο φάσμα του αυτισμού και τα οποία παρά τις εξαιρετικές τους ικανότητες στις θετικές επιστήμες, δυσκολεύονται να αναγνωρίσουν τα συναισθήματα των άλλων και πολύ περισσότερο όταν αυτά “καμουφλάρονται”, όταν δηλαδή τα άτομα προσπαθούν να κρύψουν τα συναισθήματά τους.
Αυτό σημαίνει, πως είναι δυνατόν κάποιος να είναι εξαιρετικά εύστροφος και παράλληλα να στερείται συναισθηματικής νοημοσύνης, ενσυναίσθησης και άλλων αντίστοιχων ικανοτήτων που αποτελούν τις βάσεις για την αποτελεσματική κοινωνική συναναστροφή και τη δημιουργία σχέσεων οποιασδήποτε μορφής. Πως θα ήταν αυτός ο κόσμος χωρίς ίχνος συναισθηματικής νοημοσύνης ;
Λογική > Συναίσθημα
Αυτό ακριβώς είναι που προβληματίζει επιστήμονες αλλά κυρίως κοινωνιολόγους και ψυχολόγους σε σχέση με την όλο και επιταχυνόμενη ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης. Οι ανθρώπινες σχέσεις έχουν ήδη, ως ένα βαθμό, “αντικατασταθεί” από smartphones, tablets και smartwatches και τώρα ήρθε ” η επόμενη πράξη του δράματος” όπως τυχαίνει να αποκαλούν την τεχνητή νοημοσύνη καθώς θα υπάρχει η δυνατότητα συζήτησης με ένα λογισμικό.
Το “ChatGPT” το πιο πρόσφατο και απτό παράδειγμα δίνει λύσεις σε προβλήματα μας και μπορεί να λύσει οποιασδήποτε φύσης απορία μας. Ωστόσο, δεν είναι ικανό να μας αισθανθεί, να “αφουγκραστεί” την ψυχολογία μας και να έρθει στη θέση μας γιατί μια τέτοια δυνατότητα δεν προβλέπεται στις ρυθμίσεις του. Η ξεκάθαρη επικράτηση της λογικής έναντι του συναισθήματος σε ένα κόσμο που το έχει ανάγκη όσο ποτέ, είναι εύλογο να προβληματίζει και να δημιουργεί αντιφατικά συναισθήματα.
Τεχνητή νοημοσύνη και επαγγέλματα
Πέραν, βέβαια, της κοινωνιολογικής/ψυχολογικής προσέγγισης του ζητήματος, τίθενται και ερωτήματα πιο πρακτικά, όπως: “Θα αντικαταστήσει η τεχνητή νοημοσύνη τον άνθρωπο σε κάποια επαγγέλματα;”
Η απάντηση είναι κάπως προφανής. Από τη στιγμή που ένα μηχάνημα μπορεί να απορροφήσει όλη την πνευματική διαδικασία που πραγματώνεται προκειμένου να έρθει σε πέρας ένα συγκεκριμένο έργο, είναι φυσικό πως επαγγέλματα που ακολουθούν μια συγκεκριμένη “ρουτίνα”, όπως για παράδειγμα ο γραφίστας, είναι πολύ εύκολο να αντικατασταθούν από τέτοιες μηχανές.
Και ίσως αυτό να είναι το πιο επικίνδυνο “σημείο” της τεχνητής νοημοσύνης, η απορρόφηση, δηλαδή, του πνευματικού μας πολιτισμού που ενώ πήρε εκατομμύρια χρόνια για να διαμορφωθεί, να αντιγράφεται μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα από ένα λογισμικό με μηδαμινή πιθανότητα λάθους στην εκτέλεση.
Κινδυνεύουν τα ανθρώπινα δικαιώματα;
Τέλος, σημαντικό είναι το ζήτημα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο νέο αυτό πλαίσιο που αρχίζει να διαμορφώνεται. Αποτελεί γενικά παραδεκτή αλήθεια πως για να αναπτύξει ο άνθρωπος πολιτισμό οδηγώντας την κοινωνία σε πρόοδο, βασική προϋπόθεση είναι η ύπαρξη και η τήρηση των δικαιωμάτων του.
Ωστόσο, έρευνες έχουν δείξει πως η χρήση της τεχνητής νοημοσύνης επηρεάζει διάφορα θεμελιώδη θεμελιώδη δικαιώματα και αφορούν κυρίως την προστασία των δικαιωμάτων προσωπικού χαρακτήρα και το δικαίωμα στη μη διάκριση. Το πρώτο δικαίωμα, καθώς έχει παρουσιαστεί ως επιχείρημα και για τη χρήση των κινητών τηλεφώνων και των υπολογιστών είναι πιο γνωστό και κατανοητό.
Μέσω της δυνατότητας πρόσβασης που διαθέτουν τα τεχνουργήματα σε προσωπικές μας πληροφορίες σε συνδυασμό με την ελλιπή ενημέρωση μας πάνω στο θέμα αυτό, προκαλούν φαινόμενα παραβίασης προσωπικών δεδομένων.
Όσον αφορά το δεύτερο δικαίωμα, αυτό της μη διάκρισης, το πρόβλημα έγκειται στο γεγονός ότι η τεχνητή νοημοσύνη, όπως και κάθε νέα τεχνολογία, όταν βρίσκεται σε σχετικό πρώιμο στάδιο είναι αρκετή ακριβή ως υπηρεσία και για αυτόν ακριβώς το λόγο, “πρόσβαση” σε αυτή διαθέτουν κυρίως οι πλουσιότεροι.
Ειδικότερα όταν η τεχνητή νοημοσύνη εφάπτεται με ζητήματα προηγμένης ιατρικής, τα ηθικά διλλήματα εντείνονται και οι ανισότητες γίνονται πολύ εντονότερες.
Είναι τελικά νοημο(συν)η
Όπως όλες οι εξελίξεις ανά τα χρόνια, η τεχνητή νοημοσύνη εμπεριέχει αρκετούς κινδύνους, οι οποίοι αποτελούν το “τίμημα” όλων των πλεονεκτημάτων και διευκολύνσεων που προσφέρουν. Ο άνθρωπος δεν είναι δυνατόν να αντικατασταθεί σε όλους τους τομείς και αντίστοιχες τρομολαγνικές θεωρίες δεν μπορούν να έχουν κάποια βάση στην πραγματικότητα. Κομβικές, ωστόσο, είναι κάποιες αλλαγές προκείμενου να προσαρμοστεί ομαλά η ζωή μας στα νέα δεδομένα και να αποφευχθούν ή έστω να ελαχιστοποιηθούν οι κίνδυνοι που προαναφέραμε.
Αυστηρότερο νομικό πλαίσιο για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, εγρήγορση των διεθνών οργανισμών και δια βίου μάθηση για προσαρμογή στις τεχνολογικές πρωτοπορίες είναι μόνο μερικοί τρόποι για την καλύτερη αξιοποίηση των δυνατοτήτων που θα μας προσφέρει η τεχνητή νοημοσύνη και θα μας ανοίξει τις “πόρτες” ενός νέου κόσμου.
Γεια περισσότερα άρθρα σχετικά με την τεχνολογία μπορείτε να διαβάσετε Blog | TEDxUniversityofMacedonia
