Η υπερανάλυση ή αλλιώς το γνωστό σε όλους overthinking είναι μια κακή συνήθεια που γεννά ασταμάτητα νέες σκέψεις, κυρίως αρνητικές, πλάθει αμέτρητα σενάρια και δημιουργεί συναισθήματα άγχους, πανικού και στρες. Γιατί συμβαίνει αυτό, τί αποτελέσματα έχει και πώς αντιμετωπίζεται;
Υπερανάλυση και γιατί
Πώς ορίζουμε την υπερανάλυση:
- Σκέψεις σχετικά με το τι θα έπρεπε/μπορούσε να είχε γίνει/ειπωθεί
- Σκέψεις σχετικά με την έκβαση καταστάσεων/συζητήσεων στο μέλλον
- Σύγκριση με κάτι που φαντάζει ανώτερο ή επιθυμητό
- Σενάρια καταστροφολογίας
- Σκέψεις με ασταθές υπόβαθρο αλήθειας
Η υπερανάλυση δεν κατηγοριοποιείται ως αμιγώς ψυχολογικό πρόβλημα αλλά συσχετίζεται με το άγχος και το στρες. Προκύπτει συνήθως σε περιόδους που το άτομο νιώθει αβεβαιότητα για τη ζωή του, ανασφάλεια και έλλειψη ελέγχου. Καταλήγει να μπαίνει σε έναν φαύλο κύκλο αρνητικών σκέψεων και σεναρίων που το αποδυναμώνουν πλήρως. Σενάρια και σκέψεις που αφορούν το παρελθόν αλλά και το μέλλον εξίσου.
Τι θα έπρεπε να είχε πει σε μια λογομαχία που τελικά δε το είπε, αν ενδεχομένως όλοι θέλουν να το βλάψουν στο εργασιακό του περιβάλλον, είναι μερικά από τα αμέτρητα παραδείγματα που μπορούν να δοθούν. Συνήθως, οι περισσότερες σκέψεις είναι προβλήματα που δεν υπάρχουν, δημιουργήματα του παθόντα στην προσπάθεια του να βρει λύσεις και να περάσει ένα βήμα μπροστά στη ζωή.
Κατ’ αυτόν τον τρόπο νιώθει πως ανακτά τον πολυπόθητο έλεγχο. Το άτομο μπαίνει σε διαδικασία σύγκρισης με άτομα και καταστάσεις που θεωρεί ανώτερα του, “παγώνει” τα δικά του συναισθήματα με σκοπό να βρει όλα τα αντικειμενικά πιθανά σενάρια. Στην ουσία η αντικειμενικότητα έχει χαθεί αφού η κρίση του ατόμου αποπροσανατολίζεται από τον ρεαλισμό κατόπιν πανικού.
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την υπερανάλυση μπορείτε να αναζητήσετε στο Η Ψυχολογία της υπερανάλυσης – Dr. Γρηγόρης Βασιλειάδης (aftognosia.gr)
Υπερανάλυση και αποτελέσματα
Η κατ’ εξακολούθηση υπερανάλυση μπορεί να έχει σημαντικές επιπτώσεις στην υγεία όσων την βιώνουν, τόσο σε ψυχολογικό όσο και σε σωματικό επίπεδο. Λόγω των σκέψεων, έχει παρατηρηθεί ότι η αυπνία και οι πονοκέφαλοι είναι συχνά φαινόμενα. Η έλλειψη ύπνου σημαίνει έντονη κόπωση και ατονία. Στις ελάχιστες ώρες ύπνου ενός υπεραναλυτικού ατόμου δε λείπουν οι βασανιστικοί εφιάλτες, θέτοντας μεγαλύτερες δυσκολίες στην επίτευξη της πολύτιμης ξεκούρασης.
Όσον αφορά την ψυχική υγεία, η οποία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την σωματική, επηρεάζεται διότι το άτομο νιώθει ένα αίσθημα πανικού και αναποφασιστικότητας. Οι ανεξέλεγκτες σκέψεις είναι βασανιστικές και αδύνατον να ταξινομηθούν με σκοπό την επίλυση του εκάστοτε προβλήματος, έτσι το άτομο χαρακτηρίζεται από παθητικότητα και έλλειψη διάθεσης. Τείνει προς την μοναχικότητα και την απομόνωση. Υπάρχει όμως και η κατηγορία των ανθρώπων που για να “ξεφύγουν” από το μυαλό τους και να εκτονώσουν την συσσωρευμένη πίεση, υπερκοινωνικοποιούνται με αποτέλεσμα να σπαταλούν ακόμη περισσότερη ενέργεια.
Υπερανάλυση και τρόποι αντιμετώπισης
Υπάρχουν αρκετοί τρόποι που βοηθούν στην καταπολέμηση της υπερανάλυσης και διαφοροποιούνται ανάλογα με τα ποικίλα γούστα και τις ανάγκες του καθενός. Εννοείται πως είναι άκρως βοηθητικές όλες οι δραστηριότητες που προσφέρουν “διαφυγή” στο μυαλό, που το απασχολούν και επαναπροσδιορίζουν την αρμονική του λειτουργία. Δεν προσφέρουν δυστυχώς μια μόνιμη “εκπαίδευση” στο μυαλό με σκοπό να εφαρμοστεί σε κατάσταση overhinking. Από τις πιο σημαντικές και ουσιώδεις λύσεις όμως, είναι η αυτοπαρατήρηση. Η αυτοπαρατήρηση, όπως υποδηλώνει και το όνομα της, είναι μια διαδικασία όπου παρατηρεί ο ενδιαφερόμενος τον εαυτό του με σκοπό να εντοπίσει κάτω από ποιες συνθήκες υπεραναλύει και να κατανοήσει για ποιο λόγο μπαίνει σε αυτή τη διαδικασία.
Με προσεκτική και σταθερή παρατήρηση το άτομο έρχεται σε επαφή με τον εαυτό του και μαθαίνει να αντιμετωπίζει πιο ουσιαστικά και πιο στοχευμένα τα προβλήματα που το ταλανίζουν. Στόχος είναι να επικεντρωθεί στην λύση του προβλήματος και όχι στην δημιουργία νέων σεναρίων που περιπλέκουν ακόμα περισσότερο την κατάσταση. Κατόπιν προσπάθειας, η υπερανάλυση παύει να είναι φίλη του άγχους και εχθρός της λογικής. Το μυαλό ενδυναμώνεται και γίνεται ένας υγιής σύμμαχος. Είναι σημαντικό να υπενθυμίσουμε ότι όλοι οι άνθρωποι θα βρεθούν κάποτε στη ζωή τους να υπεραναλύουν και πως είναι μια διαδικασία που κάποιες φορές γίνεται αναπόφευκτα. Θα πρέπει να αντιμετωπίζεται επομένως με ψυχραιμία και καλή διάθεση έτσι ώστε να επιλύνεται γρήγορα και αποτελεσματικά χωρίς φόβο, πανικό και άγχος.
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την υπερανάλυση μπορείτε να παρακολουθήσετε την παρακάτω TEDxLFHS ομιλία:
Για περισσότερα άρθρα σχετικά με την Ευεξία, μπορείτε να διαβάσετε στο: Blog | TEDxUniversityofMacedonia
