[:EL]Η αρχιτεκτονική πάντοτε εντυπωσίαζε το ευρύ κοινό. Κτίρια επιβλητικά με εξεζητημένες μορφές και γεωμετρίες κατάφερναν πάντα να τραβάνε τα βλέμματα. Τα τελευταία όμως χρόνια τα πράγματα φαίνεται να έχουν πάρει άλλη τροπή, με την αρχιτεκτονική να αποκτά έναν πιο συμμετοχικό χαρακτήρα και κοινωνικό ρόλο. Έτσι, τα εκάστοτε έργα λαμβάνοντας σοβαρά υπόψη τις ανάγκες των χρηστών τους, καταφέρνουν όχι μόνο να βελτιώνουν το επίπεδο ζωής των ανθρώπων, αλλά και να τους φέρουν πιο κοντά με την αρχιτεκτονική πρακτική, διαμορφώνοντας οι ίδιοι το περιβάλλον μέσα στο οποίο ζουν. Στο πνεύμα αυτό κινούνται και τα projects του παγκόσμιου σωματείου αρχιτεκτόνων “KnitKnot architecture”. H Tania Oramas, αρχιτέκτονας, ερευνήτρια και φετινή ομιλητής του Gravity of Thoughts θα μας εξιστορήσει μέσω της ομιλίας της την ιδέα ΜΑΘΑΙΝΟΝΤΑΣ ΣΤΗΝ και ΜΑΘΑΙΝΟΝΤΑΣ ΑΠΟ την κατασκευή. Η προσέγγιση αυτή γεννήθηκε έπειτα από δύο project του γραφείου, ένα στο ιδιόρρυθμο έδαφος της Ολλανδίας και ένα σε ένα χωριό της Νικαράγουας, όπου οι ίδιοι οι κάτοικοι έχτισαν ένα σχολείο. Πως όμως η φετινή μας ομιλήτρια αντιμετώπισε όλες αυτές τις προκλήσεις; Ας την ακούσουμε!
- Πώς ιδρύθηκε το παγκόσμιο σωματείο αρχιτεκτονικής “KnitKnot architecture”; Τι αποτέλεσε το κίνητρό σας;
Η ιδέα του “KnitKnot architecture” υλοποιήθηκε το 2013. Είμαστε μια πολύ εκλεκτική ομάδα ανθρώπων με διάφορα επαγγελματικά ενδιαφέροντα, σχετικά τόσο με την αρχιτεκτονική και τον αστικό σχεδιασμό, όσο και με την έρευνα, τη διδασκαλία και τη συγγραφή. Συναντηθήκαμε σε διαφορετικές χρονικές περιόδους και μέρη. Κάποιοι από εμάς γνωριστήκαμε κατά τη διάρκεια των σπουδών μας, ενώ κάποιοι άλλοι κατά την εργασία μας σε αρχιτεκτονικά γραφεία, στην Ισπανία, το Λονδίνο ή τη Νέα Υόρκη. Πιστεύουμε ότι σε μια εποχή που χαρακτηρίζεται από την υπέρ-κινητικότητα και την υπέρ-συνδεσιμότητα των ατόμων, νέοι τρόποι επαγγελματικής συνεργασίας, που δεν οριοθετούνται μόνο σε “φυσικό χώρο”, είναι εφικτοί. Η ιδέα αυτή μας ενθάρρυνε να δημιουργήσουμε αυτό το παγκόσμιο σωματείο που πλέον δραστηριοποιείται σε πόλεις όπως το Λονδίνο, η Νέα Υόρκη, το Λος Άντζελες, το Παρίσι.
- Πώς το όνομα της ομάδας σας (KnitKnot architecture) εκφράζει το concept των έργων σας;
Το όνομα της ομάδας αναφέρεται στην ιδέα της ανάπτυξης νέων concept και έργων μέσω ενός δικτυακής εργασιακής μεθοδολογίας. Θα μπορούσε, λοιπόν, κανείς να φανταστεί τον καθένα από εμάς ως κόμβο (knot) του δικτύου αυτού. Αυτοί οι “κόμβοι” είναι ξεκάθαρα αναγνωρίσιμοι μέσα στο δίκτυο λόγω των ιδιαιτεροτήτων, των ενδιαφερόντων, των ικανοτήτων και των τρόπων σκέψεις τους. Αλλά, την ίδια στιγμή, “πλέκοντας” (knitting) και τοποθετώντας τους κόμβους τον ένα δίπλα στον άλλο, μπορούμε να ανήκουμε σε ένα μεγαλύτερο σύνολο, όπου οι δυνατότητες, οι σκέψεις και η εμπειρία μας συγκεντρώνονται για να εμπνεύσουν και καλύτερες και περισσότερες ιδέες, ως αποτέλεσμα εντατικών συζητήσεων και συνεργασιών.
- Είναι πολύ σημαντικό το γεγονός ότι έχετε πραγματοποιήσει έργα σε πολλές διαφορετικές χώρες. Πώς, λοιπόν, ένας αρχιτέκτονας θα μπορούσε να προσαρμόσει το προσωπικό του σχεδιαστικό στυλ στην κουλτούρα της κάθε χώρας;
Πρώτα απ’ όλα θα πρέπει να διευκρινίσουμε τι εννοούμε με τον όρο “στυλ”. Ιστορικά, το στυλ συνδέεται κυρίως με την αισθητική και τη χειροτεχνία. Κτίρια μιας συγκεκριμένης περιόδου και γεωγραφικής περιοχής ή όπως αναφέρετε προσωπικοί τρόποι σχεδιασμού κατηγοριοποιούνταν σύμφωνα με ένα συγκεκριμένο στυλ. Ωστόσο, όπως αναφέρει η Farshid Moussavi στο βιβλίο της “The Function of Style”, το στυλ σήμερα σχετίζεται με κάτι πιο θεμελιώδες, και αυτό είναι ο τρόπος που το κτίριο διατάσσεται ώστε να διευκολύνει τις δραστηριότητες των χρηστών του και το πώς οι χώροι που δημιουργούνται επηρεάζουν τις ανθρώπινες εμπειρίες. Για το λόγο αυτό, δεν επικεντρωνόμαστε σε ένα μοντέλο αρχιτεκτονικής που ακολουθεί ένα συγκεκριμένο ή προσωπικό στυλ μέσα από τη σκοπιά μιας παραδοσιακής αισθητικής, αλλά σε ένα μοντέλο που θα δίνει υπεύθυνες, καινοτόμες και ενημερωμένες απαντήσεις στο πώς οι άνθρωποι θα μπορούσαν να να ζήσουν καλύτερα, να μάθουν, να εργαστούν ή να διασκεδάσουν. Τα έργα μας είναι όλα αποτέλεσμα μιας πλήρους κατανόησης του τόπου, της κουλτούρας και της ταυτότητας μια περιοχής, όπου τυπικές ή προκαθορισμένες αισθητικά πρακτικές αποφεύγονται. Εξ ου και η σημασία που έχει το concept του “Μαθαίνοντας Από” (Learning From) για τη δουλειά μας σε διαφορετικές χώρες. Η ιδέα αυτή θα αναλυθεί περαιτέρω στην επικείμενη TEDx ομιλία.
- Θα μπορούσε η αρχιτεκτονική πρακτική να είναι πιο διαδραστική, με την έννοια μιας πιο στενής σχέσης μεταξύ του αρχιτέκτονα και του κοινού;
Θα μπορούσε και θα έπρεπε. Ευτυχώς στις μέρες μας βλέπουμε πώς όλο και περισσότερους αρχιτέκτονες ενθαρρύνουν μια συμμετοχική σχεδιαστική προσέγγιση, όπου ένα ευρύ φάσμα παραγόντων συμμετέχει στη δημιουργική διαδικασία, από πολεοδόμους και μηχανικούς μέχρι πολιτικούς ακόμη και τους τελικούς χρήστες. Έχουμε μεταβεί, λοιπόν, από το μοντέρνο κίνημα, όπου τα κτίρια γίνονταν αντιληπτά ως μηχανές που θα μπορούσαν να κατασκευάσουν την κοινωνία, στην “αρχιτεκτονική του θεάματος” στο μεταίχμιο του 20ου προς τον 21ο αιώνα, όπου το ενδιαφέρον εστιαζόταν συνήθως στην εμφάνιση του κτιρίου, και από εκεί σε μια περίοδο όπου ο άνθρωπος βρίσκεται τελικά στο επίκεντρο του σχεδιασμού.
Παρόλα αυτά, πολλά πράγματα πρέπει ακόμη να γίνουν. Ενώ υπάρχουν πολλές συλλογικές και αναδυόμενες αρχιτεκτονικές πρακτικές που ακολουθούν μια ανθρωποκεντρική σχεδιαστική προσέγγιση, καθώς επίσης παρατηρείται μια γενική αλλαγή στη συζήτηση για το πώς τα κτίρια και οι πόλεις θα πρέπει να είναι πιο συμμετοχικά σχεδιασμένα, κανείς θα πρέπει να εγγυάται ότι το όραμα αυτό δεν επισκιάζεται τελικά από την διεισδυτική οικονομική δυναμική ή από ατομικά συμφέροντα που έχουν παρατηρηθεί τόσες πολλές φορές.
- Όσον αφορά τις αρχιτεκτονικές σπουδές, πιστεύετε ότι θα πρέπει να εισαχθεί μια πιο διαδραστική προσέγγιση;
Οι αρχιτέκτονες πάντοτε διατηρούσαν ένα συγκεκριμένο βαθμό αλληλεπίδρασης με με ανθρώπους από διαφορετικούς τομείς στην πρακτική τους, κάτι που συνήθως δεν είναι παρούσα σε πολλά άλλα επαγγέλματα. Ο ρόλος του αρχιτέκτονα ήταν πάντα να συντονίζει τους διαφορετικούς επιστημονικούς κλάδους που εμπλέκονται σε ένα έργο, από το σχεδιασμό ως τη στατική ή τη μηχανολογία, και αυτό απαιτεί συνεργασία. Ωστόσο, αυτό που έχει αλλάξει σημαντικά είναι τα μέσα που επιτρέπουν σήμερα αυτές τις αλληλεπιδράσεις. Για παράδειγμα, το διαδίκτυο έχει αλλάξει εντελώς τον τρόπο επικοινωνίας και συνεργασίας. Η ίδια η πρακτική του KnitKnot δεν θα ήταν δυνατή χωρίς αυτό το εργαλείο. Χρησιμοποιούμε λογισμικό τηλεδιάσκεψης για συναντήσεις, πλατφόρμες αποθήκευσης για την ανταλλαγή πληροφοριών, εφαρμογές άμεσων μηνυμάτων για την ημερήσια επικοινωνία κλπ., και τα ίδια αυτά εργαλεία μας επιτρέπουν να δημιουργήσουμε πολύτιμες συνεργασίες με ανθρώπους από άλλους τομείς, καθώς και για τη διάδοση της δουλειά μας ή τη χρηματοδότηση των έργων μας μέσω του crowd-fund, όπως κάναμε στο έργο «El Jicarito» στη Νικαράγουα. Θα μπορούσαμε ουσιαστικά να πούμε ότι τα νέα μέσα και εργαλεία ενισχύουν και εμπλουτίζουν τη φυσική διαδραστική εμπειρία που βρίσκεται στο κέντρο της αρχιτεκτονικής πρακτικής, οπότε γιατί να μην το εκμεταλλευτούν αυτό;
- Πώς αισθάνεστε για τη συμμετοχή σας ως ομιλήτρια στο TEDxUniversityofMacedonia 2016;
Είμαι πραγματικά ενθουσιασμένη. Είναι μια καταπληκτική ευκαιρία να μοιραστούμε τις εμπειρίες και τις ιδέες μας με άλλα άτομα και να τους εμπνεύσουμε, ειδικά τους νεότερους, να κυνηγήσουν τους στόχους τους. Προσωπικά θεωρώ ότι δίνει και σε εμάς αυτοπεποίθηση και δύναμη να συνεχίσουμε να δουλεύουμε σκληρά και να κάνουμε τον κόσμο ένα καλύτερο μέρος ζωής για τον καθένα.
[:]
