[:EL]Η πόλη της Θεσσαλονίκης πάντοτε στο ρου της ιστορίας της, χαρακτηριζόταν από την έντονη ποικιλομορφία που υπήρχε αναμεταξύ των κατοίκων της. Ως διαχρονικά ένα από τα σημαντικότερα εμπορικά και πολιτιστικά κέντρα στο χώρο της Μεσογείου, αποτέλεσε σταυροδρόμι όλων των μεγάλων πολιτισμών, που συνύφαναν την πολυδιάστατη ταυτότητά της και διαμόρφωσαν το ταραχώδες και ένδοξο παρελθόν της.
Συνεπώς, εύλογη στέκει η απορία, αν οι σημερινοί Θεσσαλονικείς, αλλά και οι θεσμικοί φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης, συνεχίζουν να ενθαρρύνουν αυτή την κουλτούρα της «διαφορετικότητας» και να μυούνται πλήρως στη παιδεία της «αποδοχής».
Για να την απαντήσουμε, μιλήσαμε με δέκα διαφορετικούς κατοίκους της πόλης, που ανήκουν έκαστος σε μία κοινωνική ομάδα που βιώνει τον κοινωνικό αποκλεισμό σε διαφορετική κλίμακα και σε διαφορετικές εκφάνσεις της καθημερινότητας. Προσπαθήσαμε να κάνουμε παρόμοιες ερωτήσεις, προσαρμοσμένες στις ιδιαιτερότητες του κάθε συνεντευξιαζόμενου. Μνήμες, βιώματα, γέλια, δάκρυα και κυρίως λαχτάρα για ζωή, γεμίζουν τις επόμενες σελίδες αυτού του άρθρου – project.
Τελικά είμαστε όντως τόσο «ανοιχτόμυαλοι» όσο νομίζουμε ή μήπως μοιάζουμε ανάξιοι συνεχιστές της ιστορίας αυτής της Πόλης;
Τα συμπεράσματα δικά σας.
Μιχαλης Καρανατσιος
- Ποια ήταν η πρώτη σας αντίδραση, όταν διαγνωστήκατε με τον ιό;
Να πω την αλήθεια ήμουν προετοιμασμένος γιατί βρέθηκαν πριν από εμένα άλλα πέντε κρούσματα. Ήμασταν στη φυλακή στην ίδια πτέρυγα και κάναμε χρήση με την ίδια σύριγγα. Πέρασα ένα στάδιο 15 ημερών που δεν ήμουν καλά. Ήμουν στο κρεβάτι, είχα διάρροιες, εμετούς, πονοκέφαλους, πυρετό. Δεν είχα καθόλου διάθεση να σηκωθώ αλλά δεν πήγε καθόλου το μυαλό μου στον ιό. Έλεγα από μέσα μου ότι πρέπει να είναι στερητικά. Όταν αποφάσισα να πάω σε αγροτική φυλακή για να μειώσω την ποινή μου και ξαναέκανα εξετάσεις, τότε έμαθα ότι έχω τον ιό. Όταν μου το ανακοίνωσαν, ενώ άλλοι συνήθως τρομάζουν και άλλοι παθαίνουν μελαγχολία, εγώ δεν το πήρα τόσο βαριά. Δεν ξέρω γιατί, αλλά δε φοβήθηκα. Ίσως έτσι είναι ο οργανισμός μου, η ψυχολογία μου. Και όλα αυτά τα χρόνια δεν χρειάστηκε να πάω σε νοσοκομείο λόγω του ιού. Πήγα στο νοσοκομείο για άλλες αιτίες, όπως πήγα τώρα τελευταία και γνώρισα εκεί τα παιδιά που με επισκέφτηκαν στη Μονάδα Ειδικών Λοιμόξεων για να με βοηθήσουν, από την Θετική Φωνή. Πάσχα και τα παιδιά ήταν εκεί! Κατά τα άλλα δεν αισθάνομαι φοβισμένος. Το μόνο που με πειράζει είναι ορισμένες φορές η αντίδραση του κόσμου, των γύρω μου.
- Πως αντιδράει ο κόσμος;
Όταν ήμουν στο νοσοκομείο οι πιο πολλοί με απέφευγαν. Νομίζουν ότι είναι κανένας ιός που “πετάει” και μεταφέρεται στο… στόμα τους. Βέβαια η νεολαία τώρα είναι πιο ενημερωμένη. O Σύλλογος μάλιστα, έχει οργανώσει ένα καλά ενημερωμένο και εκπαιδευμένο Δίκτυο Εθελοντών. Δηλαδή όταν το ακούνε δεν τρομάζουν, ίσως να λυπούνται λίγο, ίσως να τρομάζουν για τον εαυτό τους, να σκέφτονται ότι πρέπει να πάρουν προφυλάξεις, αλλά δεν έχουν το φόβο ότι “θα με ακουμπήσουν και θα πάθουν κάτι”. Αυτό βέβαια παίζει μεγάλο ρόλο και για εμάς, το να μας πλησιάζουν οι άνθρωποι και όχι να φοβούνται.
- Βλέπετε διαφορά από τα χρόνια που υπήρχε αυτή η νοοτροπία;
Πολύ μεγάλη. Φυσικά οι προηγούμενες γενιές είναι ακόμα φοβισμένες αλλά οι νέες γενιές, οι εικοσάρηδες, τριαντάρηδες, σαραντάρηδες, ξέρουν ότι αν έρθουν να μου μιλήσουν, να με ακουμπήσουν, αν θα κάτσουν δίπλα μου, αν πιούν κι από το νερό μου ακόμη δεν υπάρχει κίνδυνος! Το καλό είναι να προφυλασσόμαστε από όλα αυτά. Aλλά υπάρχουν και άνθρωποι που για να μου δείξουν ότι δεν τρέχει τίποτα πήραν από το ποτήρι μου και ήπιαν νερό. Έχει ενημερωθεί πλέον ο κόσμος και ξέρει πως μεταδίδεται.
- Η καθημερινότητα ενός φορέα οροθετικού πως αλλάζει και ποιες είναι οι επιπτώσεις στις διαπροσωπικές σας σχέσεις;
Δεν υπάρχει πρόβλημα με τους φίλους, με τους ανθρώπους γύρω μου. Αυτοί που δεν είναι καλά ενημερωμένοι έχουν φύγει από δίπλα μου, το δείξανε κι έχουν απομακρυνθεί. Προσαρμόστηκα. Εγώ είπα πως θα το λέω κι όποιος θέλει να μείνει δίπλα μου ας μείνει… Όποιος δεν θέλει και φοβάται ας κρατάει μια απόσταση.
- Πόσο ενταγμένοι και αφομοιωμένοι στην κοινωνία μπορείτε να πείτε πως είναι οι άνθρωποι που ζουν με τον HIV; Αισθάνεστε κάποια “διαφορετικότητα”;
Όχι, αφού ακόμη και να ήμουν οροαρνητικός πιστεύω πως θα ήμουν όπως είμαι τώρα. Ο καθένας έχει τη ζωή του. Τώρα αν αισθάνεται κάποιος… μειωμένος γιατί έχει τον ιό, αν αισθάνεται διαφορετικός… για ποιόν λόγο; Δεν ξέρω πως μπορεί να το πάρει ο καθένας.
- Πως πιστεύετε ότι τα κοντινά άτομα των ανθρώπων που ζουν με τον HIV μπορούν να τους στηρίξουν;
Να μην αλλάξουν τη συμπεριφορά τους απέναντι στον άνθρωπο που έχει τον ιό, να μην του δείξουν ότι απομακρύνονται ή ότι «Κοίταξε, είσαι οροθετικός και πρέπει να είσαι στη γωνία απομονωμένος για να είμαστε κι εμείς ασφαλείς». Πρέπει να τον αγκαλιάσουνε πιο πολύ και να μην αλλάξουν καθόλου τη συμπεριφορά τους.
- Τι θα συμβουλεύατε έναν νέο που μόλις έχει διαγνωστεί με τον ιό του AIDS;
Παίζει ρόλο ο χαρακτήρας. Σε κάποιον μπορεί να το πεις και να κάνει κάτι που μπορεί να βλάψει τον εαυτό του. Είναι όπως με τις ανίατες ασθένειες. Δηλαδή και ένας νεαρός που μαθαίνει ότι έχει καρκίνο δε θα είναι καλό και για αυτόν να το πάρει στραβά, θα πεθάνει πιο γρήγορα. Εγώ λέω για όποιον νεαρό-και νεαρός να μην είναι- μάθει ότι θα ζει πλέον με τον ιό να το πάρει θετικά γιατί είναι καλό για κάθε ασθενή το να το αντιμετωπίζει αισιόδοξα. Δεν πεθαίνεις από αυτό! Στους 100 οι 10 να πεθάνουν από τον ιό και είναι άνθρωποι που δεν προσέχουν, δεν παίρνουν την φαρμακευτική αγωγή τους ή την παίρνουν αλλά κάνουν καταχρήσεις με ναρκωτικά, με ξενύχτια, με ποτό και καταλήγουν να φεύγουν από τη ζωή γιατί δεν προσέχουν. Από τη στιγμή που μαθαίνεις ότι είσαι οροθετικός ή έχεις κάποια άλλη σοβαρή ανίατη ασθένεια θα πρέπει να προσέχεις τον εαυτό σου, να μην γίνονται καταχρήσεις. Και να χαμογελάς. Να σκέφτεσαι και να ζεις ΘΕΤΙΚΑ.
Κατερίνα Λορέντζου
- Πόσο εύκολη είναι η προσπελασιμότητα στην καθημερινότητα ενός τυφλού κατοίκου της Θεσσαλονίκης;
Έχουνε γίνει σημαντικές αλλαγές, όπως η αναγγελία των στάσεων στα λεωφορεία, οι «έξυπνες στάσεις», τα φανάρια που έχουνε το ηχητικό σήμα. Αλλά, δεν αρκούν μόνο αυτά. Για παράδειγμα τα πεζοδρόμια δεν είναι καθόλου προσβάσιμα σε κάποιον που έχει προβλήματα όρασης, γιατί είναι συνεχώς γεμάτα εμπόδια. Από το παραμικρό, που μπορεί να ΄ναι μια πινακίδα απ’ αυτές της λάμδα που έχουν τα περίπτερα δίπλα τους, τα τραπεζάκια και οι καρέκλες από διάφορα μαγαζιά, τα παρκαρισμένα μηχανάκια πάνω στο πεζοδρόμιο και άλλα πολλά. Δυστυχώς όλα αυτά κάνουν τα «σημεία αναφοράς», που χρησιμοποιεί για να κατευθυνθεί ένας τυφλός, πιο δυσδιάκριτα, μειώνοντας την προσπελασιμότητα.
- Δέχεσαι βοήθεια από τους ανθρώπους της πόλης; Ποια η στάση τους;
Πολλές φορές. Ωστόσο, δεν μπορούν να διακρίνουν πότε τη χρειάζομαι και πότε όχι. Υπάρχουν φορές που προσφέρονται να με βοηθήσουν ενώ δεν υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο πρόβλημα, ενώ άλλες φορές που χρειάζομαι βοήθεια δεν μπορούν να το καταλάβουν. Για μένα, μπορεί να είναι πιο εύκολο κάποιες φορές να περάσω το δρόμο, γιατί όταν τα αυτοκίνητα σταματούν το καταλαβαίνω, αλλά μόλις ανέβω στο πεζοδρόμιο, επειδή έχει πολλά εμπόδια και κακοτεχνίες, εκεί δυσκολεύομαι να βρω την πορεία μου. Επίσης, μερικές φορές ο κόσμος είναι λίγο άγαρμπος, γιατί δεν ξέρει πώς να συμπεριφερθεί όταν θέλει να βοηθήσει. Μας πιάνει με λάθος τρόπο, μας τραβάει, μου έχει τύχει να με πάρουν μέχρι και αγκαλιά (γέλια)! Συνήθως θέλουν να βοηθήσουν, απλά δεν ξέρουν πώς να το κάνουν και κομπλάρουν.
- Πόσο εύκολο είναι για έναν άνθρωπο με προβλήματα οράσεως να αποκατασταθεί επαγγελματικά και να ακολουθήσει την επαγγελματική σταδιοδρομία που ονειρεύεται;
Οι επιλογές είναι πολύ περιορισμένες, ακόμα και σήμερα που η κοινωνία έχει αλλάξει και που ο επαγγελματικός προσανατολισμός έχει πιο μεγάλη ποικιλία. Μπορεί μεν να σπουδάζουμε και αποκτάμε πτυχίο, αλλά η επαγγελματική αποκατάσταση πάνω στο πτυχίο μας δεν είναι εύκολη. Μέχρι στιγμής, το πιο δημοφιλές επάγγελμα, που εξακολουθεί να είναι πρώτο εδώ και χρόνια, είναι αυτό του τηλεφωνητή. Εγώ για παράδειγμα, έχω τελειώσει αγγλική φιλολογία, αλλά δουλεύω σαν τηλεφωνήτρια στον Ο.Α.Σ.Θ. Από εκεί και πέρα στο Σύλλογο, υπάρχουν άτομα που έχουν αποφοιτήσει και με πολύ καλούς βαθμούς, αλλά δεν μπορούν να εργασθούν στο τομέα τους. Ακόμα και επαγγέλματα για τυφλούς, που στο εξωτερικό είναι αρκετά διαδεδομένα, όπως αυτό του φυσικοθεραπευτή, δεν έχουν την ίδια ανταπόκριση στην Ελλάδα.
- Πως επηρεάζει το πρόβλημα της όρασής σου την κοινωνική σου ζωή και τις διαπροσωπικές σου σχέσεις;
Παίζει ρόλο ειδικά στο ξεκίνημα μιας διαπροσωπικής σχέσης. Και αυτό οφείλεται και στις δύο πλευρές. Πολλές φορές είμαστε και λίγο επιφυλακτικοί με τους ανθρώπους, γιατί έχουμε ακούσει διάφορα από γύρω μας, χωρίς να το κάνουμε από κακό. Ή μπορεί να το κάνουμε για να μην επιβαρύνουμε τους άλλους, γιατί σκέψου δεν μπορείς εύκολα να πας κάπου και δε θες να φορτωθείς σε κάποιον. Στα μεταξύ μας, είναι λιγάκι πιο εύκολο, γιατί λίγο πολύ έχουμε τις ίδιες ανάγκες, χωρίς να σημαίνει ότι είμαστε όλοι ίδιοι. Η κοινότητά μας είναι μια μικρογραφία της κοινωνίας. Είμαστε σαν ένα χωριό μέσα στην πόλη. Ωστόσο, μου αρέσει να κάνω παρέα πολύ και με άτομα εκτός του «χώρου», για αυτό και έχω πολλούς φίλους εκτός αυτού.
- Έχεις αισθανθεί ότι «διαφέρεις» από τους υπόλοιπους κατοίκους της πόλης; Τι σημαίνει για κάποιον η έννοια της «διαφορετικότητας»;
Όλοι δυο πόδια, δυο χέρια κι ένα κεφάλι έχουμε. Ίδιοι είμαστε. Απλά καθένας μας έχει κάποια διαφορετικά στοιχεία πάνω του, που μπορεί σε μένα να φαίνονται και σε σένα όχι. Μπορεί κάποιος να έχει για παράδειγμα ψυχολογικά προβλήματα και να μην μπορείς να τα διακρίνεις, ενώ εγώ, λίγο το μπαστουνάκι λίγο που πηγαίνω στραβά στον δρόμο (γέλια), θα το καταλάβεις. Όλοι είμαστε διαφορετικοί, αλλά και τόσο ίδιοι. Με ενοχλεί με τη «διαφορετικότητα» που την τοποθετούμε μόνο σε ορισμένους ανθρώπους, γιατί είναι εύκολο, επειδή ξεχωρίζουν, αγνοώντας ότι όλοι είμαστε διαφορετικοί.
- Τι συμβουλή θα έδινες σε έναν νέο με σοβαρά προβλήματα όρασης, που είναι γεμάτος όνειρα και φιλοδοξίες για το μέλλον του;
Πρώτα απ ‘όλα να συνειδητοποιήσει το πρόβλημά του. Κι αν ακόμα οι γύρω του, η οικογένειά του, δεν το έχει συνειδητοποιήσει, πρέπει ο ίδιος να το παραδεχτεί και μετά να κάνει και την οικογένειά του να το παραδεχτεί. Πολλές φορές το αντιμετωπίζουμε αυτό το πρόβλημα. Βέβαια πολλές φορές και η οικογένεια, αν είναι συνειδητοποιημένη, σπρώχνει το παιδί να ενεργοποιηθεί. Μετά να αποδεχτεί το πρόβλημα. Δεν είναι κακό να ξέρεις ότι κάποια πράγματα δεν θα μπορείς ποτέ να τα κάνεις, όπως το να οδηγήσεις. Είναι η πραγματικότητα. Από κει και πέρα υπάρχουν πράγματα που νομίζεις ότι δεν μπορείς να τα κάνεις, αλλά υπάρχουν άτομα που έχουν ειδικευτεί σε αυτά και μπορούν να σε βοηθήσουν. Τέλος, να έχεις επαφή με άτομα μέσα στο χώρο, αλλά να μην αρκείσαι σε αυτό. Δεν είναι καλό να ζεις «γκετοποιημένος».
Σοφία Αθαναδιάδου
- Έχεις πέσει ποτέ θύμα σεξιστικής συμπεριφοράς όταν οδηγάς, είτε από άλλους οδηγούς είτε ακόμα και από πελάτες σου;
Πάρα πολλές φορές και ειδικά όταν πρωτοξεκίνησα, κοριτσάκι άβγαλτο 28 χρονών. Αλλά τώρα ακόμη περισσότερο «πόλεμο» από συναδέλφους, γιατί δεν μπορούν να «χωνέψουν» πως μία γυναίκα κατάφερε να πετύχει σε αυτόν τον τομέα. Έχουν υπάρξει και Α.με.Α. πελάτες που δε με προτίμησαν λόγω του φύλου μου, αλλά το χειρότερο είναι ότι συμβαίνει ακόμα και από γυναίκες. Ήδη την προηγούμενη εβδομάδα, συνέβη ένα αντίστοιχο περιστατικό σε ένα γηροκομείο. Ωστόσο είμαι περήφανη που τελικά τους άλλαξα τη γνώμη, αφού στο γυρισμό γύρισαν και μου είπαν «μπράβο ρε κοπελιά, κάνεις για 10 άντρες».
- Έρχεσαι καθημερινά σε επαφή με Α.με.Α. Τι θα έλεγες είναι αυτό που τους δίνει κουράγιο και στήριγμα;
Η δίψα για τη ζωή. Και πίστεψέ με όλα αυτά τα χρόνια έπαιρνα εγώ κουράγιο από εκείνους, που τους έβλεπα ότι λαχταρούσαν να ζήσουν πράγματα. Δεν το έβλεπα σαν μία δουλειά. Μπορώ να πω πως, ως οδηγό, με ζορίζει πιο πολύ η επαφή με τον υγιή κόσμο. Γιατί εκεί έβλεπα την ευχαρίστηση σ’ αυτά τα άτομα, την χαρά τους την ευγνωμοσύνη τους. Για μένα αυτή είναι η μεγαλύτερη αμοιβή.
- Ονόμασέ μου 3 πράγματα που κερδίζεις από την εργασία σου.
Πρώτα απ’ όλα με εξιτάρει η οδήγηση, το αυτοκίνητο. Έπειτα, η δυνατότητα να τους βοηθάω καθώς και να εισπράττω βλέποντάς τους να χαμογελάνε.
- Θεωρείς ότι το ελληνικό κράτος προσπαθεί να πάρει όλα τα απαραίτητα μέτρα για να εντάξει τα Α.με.Α. στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο; Τι παραπάνω θα ήθελες να κάνει;
Τώρα ναι. Πριν 10 χρόνια βγαίναμε έξω στην κοινωνία, γιατί ‘μέναν κλεισμένοι μέσα στα σπίτια τους, και μας κοιτούσαν με μισό μάτι. Σκέψου ότι υπήρχαν αυτοκίνητα ειδικά διασκευασμένα, αλλά ήταν παροπλισμένα και εξυπηρετούσαν συγκεκριμένο κοινό. Στο να γίνει όλη αυτή η εξέλιξη συνέβαλαν σημαντικά οι διάφοροι σύλλογοι παραπληγικών και ιδιαίτερα οι δράσεις νέων ανθρώπων. Σήμερα επενδύονται πάρα πολλά λεφτά στην προσπελασιμότητα, και από το κράτος και από τον Δήμο, ωστόσο δεν αξιοποιούνται όπως θα έπρεπε…
- Ποια θα έλεγες ότι είναι η στάση των κατοίκων της Θεσσαλονίκης, αναφορικά με τα θέματα του ρατσισμού και του σεξισμού;
Θεωρώ ότι η κοινότητα της Θεσσαλονίκης δεν έχει δείξει ότι είναι ακόμα έτοιμη, παρά τις προσπάθειες που γίνονται. Έχουμε τη νοοτροπία ενός μεγάλου χωριού, είμαστε πιο κλειστή κοινωνία απ’ ότι φανταζόμαστε. Στην Αθήνα για παράδειγμα, δεν είναι έτσι τα πράγματα.
- Τι θα παρότρυνες ένα σημερινό κορίτσι, που το όνειρό της είναι να ασχοληθεί με κάτι που θεωρείται «αντρική δουλειά» (π.χ. στρατό, αστυνομία, μηχανικός κ.α.);
Να μη φοβάται καθόλου. Αν το αγαπά πάρα πολύ, να το κάνει και να αδιαφορήσει. Θα αντιμετωπίσει πάρα πολλά προβλήματα που δε θα τα βλέπει ο κόσμος. Όμως στο τέλος, η ανταμοιβή που θα πάρει θα είναι πολύ μεγαλύτερη και θα τη δικαιώσει. Ο κόσμος πάντα θα σε κρίνει, ό,τι και να κάνεις. Το δέντρο που καρποφορεί λιθοβολούν. Με αυτό θέλουν να τα βάλουν, γιατί αυτό φαίνεται, αυτό καρποφορεί. Θέλει γερό στομάχι. Πολλές φορές σκέφτηκα να τα παρατήσω αλλά ήταν τα παιδιά, οι πελάτες που εξυπηρετούσα πόσο καιρό, που έκλαιγαν για να μην φύγω και με κράτησαν στη δουλειά.
Αναστασία Καζάκη
- Δεδομένου των προκαταλήψεων που υπάρχουν, πόσο εύκολο είναι για μία διεμφυλική κάτοικο της Θεσσαλονίκης, να αποκατασταθεί επαγγελματικά και να ακολουθήσει την επαγγελματική σταδιοδρομία που ονειρεύεται;
Οι τρανς γυναίκες και γενικότερα οι τρανς άνθρωποι, έχουν να αντιμετωπίσουν δύσκολα και ανυπέρβλητα εμπόδια σε ζητήματα που για όλους τους συνανθρώπους μας θεωρούνται αυτονόητα, ανάμεσα σ’ αυτά και η εργασία και η επαγγελματική σταδιοδρομία, καθώς αντιμετωπίζουν μία σειρά αποκλεισμών στην καθημερινή τους ζωή. Το πρόβλημα ξεκινά –πλην των προκαταλήψεων– από το γεγονός ότι δεν αναγνωρίζεται η ταυτότητα φύλου. Εν ολίγοις, οι τρανς άνθρωποι που δεν έχουν κάνει επέμβαση επαναπροσδιορισμού φύλου, δεν έχουν τη δυνατότητα να αλλάξουν τα έγγραφά τους και συνεπώς τα έγγραφα ταυτοποίησης δε βρίσκονται σε συμφωνία με την εξωτερική εικόνα του φύλου. Τούτο έχει συνέπεια όταν ένας τρανς άνθρωπος αναζητά εργασία, όταν ο/η εργοδότης αντιλαμβάνεται ότι αυτά τα δύο δεν συνάδουν, συνήθως αρνείται την πρόσληψη. Έτσι λοιπόν οι τρανς άνθρωποι βρίσκονται σε μεγάλο βαθμό αποκλεισμένοι από την εργασία.
- Πως επηρέασε η απόφαση να αλλάξεις φύλο την κοινωνική σου ζωή και τις διαπροσωπικές σου σχέσεις;
Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι δεν πρόκειται για απόφαση. Δεν αποφασίζει ένας τρανς άνθρωπος ότι είναι τρανς. Από μικρός ένας τρανς άνθρωπος αντιλαμβάνεται ότι η εσωτερική αίσθηση του φύλου δεν ταυτίζεται με το καταγεγραμμένο νομικά φύλο. Και για αυτό αποτελεί ανάγκη η έκφρασή του. Έτσι λοιπόν δεν το αποφασίζεις, είσαι. Τώρα, η έκφραση και εξωτερίκευση της τρανς ταυτότητας έχει πολλές συνέπειες στην καθημερινότητα των τρανς ανθρώπων. Για πολλούς τρανς ανθρώπους δημιουργεί προβλήματα στην οικογενειακή ζωή ή ακόμη και απόρριψη, προβλήματα στο σχολείο στη μαθητική ηλικία, και όπως προανέφερα στην εύρεση εργασίας. Πολλά για τα οποία θεωρούνται αυτονόητα για κάθε συνάνθρωπό μας, για τους τρανς ανθρώπους δεν είναι καθόλου αυτονόητα.
- Έχεις αισθανθεί ποτέ ότι όντως «διαφέρεις» από τους υπόλοιπους;
Δεν διαφέρω, με την έννοια ότι όπως όλοι οι άνθρωποι έχω τις ίδιες ανάγκες όπως όλοι οι συνάνθρωποί μου. Η ανάγκη να αγαπήσεις και να αγαπηθείς, της κατανόησης, της συντροφικότητας και πολλά ακόμη είναι κοινά για όλες και όλους μας. Δυστυχώς όμως, οι προκαταλήψεις και η μισαλλοδοξία, η δυσανεξία στη διαφορετικότητα, σου κάνουν σαφές ότι «διαφέρεις», ότι κάποιοι άνθρωποι θεωρούνται λιγότερο άνθρωποι από κάποιους άλλους. Όταν για παράδειγμα σου αρνούνται την ενοικίαση ενός σπιτιού λόγω του ότι είσαι τρανς, εκεί αντιλαμβάνεσαι τα «τείχη» που ορθώνει η μισαλλοδοξία. Και λέω ένα μικρό παράδειγμα…
- Πως έχεις καταφέρει να αντιμετωπίζεις τις επιθετικές συμπεριφορές ή τις αρνητικές αντιδράσεις, που αντιμετωπίζεις στην καθημερινότητά σου;
Δημιουργείς σιγά-σιγά τις άμυνές σου. Δεν γίνεται διαφορετικά. Και μαθαίνεις σιγά-σιγά με τη συμπεριφορά σου να μην το επιτρέπεις στον άλλον και να του δείχνεις τα όρια για να προστατέψεις τον εαυτό σου.
- Μια κατηγορία ατόμων που ωθούνται σε ρατσιστικές πρακτικές και αντιλήψεις, έχουν πέσει οι ίδιοι κατά το παρελθόν θύματα επιθετικών συμπεριφορών. Πως πιστεύεις θα μπορούσε να κλείσει οριστικά αυτός ο φαύλος κύκλος;
Αν εννοείς ότι υπάρχουν άνθρωποι που ενώ βιώνουν τον ρατσισμό είναι και οι ίδιοι ρατσιστές, ναι ισχύει και αυτό. Γνωρίζω ας πούμε τρανς, που ενώ βιώνουν τον ρατσισμό λόγω της ταυτότητάς τους, εκφράζονται αρνητικά ή ρατσιστικά απέναντι στους μετανάστες. Αλλά και το αντίστροφο. Γνωρίζω μετανάστες που έχουν αρνητική συμπεριφορά ή εκφράζουν ρατσισμό απέναντι σε γκέι ή τρανς. Αυτό που θα έλεγα είναι ότι η έλλειψη αποδοχής απέναντι στο «διαφορετικό», η καταπολέμηση των στερεοτύπων, η μισαλλοδοξία, αντιμετωπίζονται μόνο με περισσότερη παιδεία. Εκεί πρέπει να δοθεί η έμφαση για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του ρατσισμού.
- Τι θα συμβούλευες κάθε νέο/νέα που θέλει να κάνει το μεγάλο βήμα, αλλά φοβάται, είτε λόγω του μεγέθους της αλλαγής είτε λόγω του αρνητισμού της ελληνικής κοινωνίας;
Θα συμβούλευα κάθε άνθρωπο να είναι απλά ο εαυτός του, να είναι αληθινός.
Θεοδώρα Κουτελίδου, Δημήτρης Νικήτογλου, Παναγιώτα Τσιαγκάλη
- Πιστεύετε ότι οι ηλικιωμένοι πέφτουν θύματα διακρίσεων ή ακόμα και θύματα επιθετικών συμπεριφορών σήμερα;
Γενικότερα, η κοινωνία θα έλεγα ότι έχει πολύ θετική στάση απέναντί τους, και ο περισσότερος κόσμος είναι πάντα πρόθυμος να τους εξυπηρετήσει. Ωστόσο, λόγω των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν αποτελούν τον «εύκολο στόχο». Δεν είναι λίγες οι φορές που μαθαίνουμε ότι έπεσαν θύματα κοροϊδίας, κλοπής, απάτης κτλ. Για παράδειγμα, προχθές είχαμε μια κυρία που την έσυραν «τσαντάκηδες» έξω από τη πόρτα του σπιτιού της για να της πάρουν ένα κολιέ. Ειδικά για εγκλήματα, λόγω τους ευπαθούς της ομάδας, είναι τα πιο συνήθη θύματα.
- Τι θα λέγατε για τους σημερινούς νέους Θεσσαλονικείς; Χαρακτηρίζονται από το δέοντα σεβασμό προς την Τρίτη ηλικία;
Αν μου έκανες την ερώτηση προ κρίσης, θα σου έλεγα πως όχι. Τώρα, μπορώ να πω ότι παρατηρώ ευχάριστες διαφορές. Όλη αυτή η δυσκολία, μας έχει φέρει πιο κοντά τον ένα στον άλλο. Παρατηρώ περισσότερη ευγένεια, μεγαλύτερη προθυμία για βοήθεια, μια βελτίωση της συνολικής προσφοράς. Βέβαια, υπάρχουν ακόμα αυτοί που συμπεριφέρονται με αγένεια και δεν έχουν το απαραίτητο σεβασμό. Πάντα θα υπάρχουν.
- Από την επαφή σας με τα άτομα της τρίτης ηλικίας στο ΚΑΠΗ, πιστεύετε ότι υπάρχουν διαφορές στην αποδοχή της κοινωνίας απέναντι στο «διαφορετικό» σήμερα, σε σχέση με παλιότερα;
Από τη μία θα έλεγα ότι έχουμε αποξενωθεί περισσότερο. Μαθαίνοντας από αυτούς τους ανθρώπους, η κοινωνία παλιότερα ήταν σαν μια οικογένεια. Κλειστή αλλά αγαπημένοι ο ένας με τον άλλον. Υπήρχε ασφάλεια, εμπιστοσύνη, αλληλεγγύη. Από την άλλη σήμερα έχουν βελτιωθεί τα πράγματα όσον αφορά την αποδοχή του «διαφορετικού». Δουλεύοντας σε υποδομές παροχής φροντίδας σε κοινωνικές ομάδες στο Δήμο Συκεών, μπορώ να πω ότι πλέον τα πράγματα έχουν βελτιωθεί πάρα πολύ. Από τα Α.με.Α., τα άτομα με αυτισμό ή σύνδρομο Down, που μπορούν να κυκλοφορούν χωρίς ντροπή αλλά και να έχουν την περίθαλψη που χρειάζονται σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό, στα ΚΗΦΥ και τα ΚΑΠΗ για τους ηλικιωμένους που έχουν εκσυγχρονιστεί πλήρως και σε ομάδες βοήθειας αποτοξίνωσης από ναρκωτικά. Η κοινωνία έχει «ανοίξει» πάρα πολύ, ακόμα και σε θέματα θρησκείας, χωρίς να σημαίνει βέβαια ότι δεν υπάρχει ακόμα περιθώριο για πρόοδο.
- Μια κατηγορία ατόμων που ωθούνται σε ρατσιστικές πρακτικές και αντιλήψεις, είναι άτομα που έχουν πέσει οι ίδιοι κατά το παρελθόν θύματα επιθετικών συμπεριφορών. Πως πιστεύετε θα μπορούσε να κλείσει αυτός ο φαύλος κύκλος;
Πιστεύω ότι ο καθένας φέρει το βάρος της επιλογής του. Μπορεί όντως ένα παιδί να αντιδράσει έτσι επειδή μεγάλωσε σε ένα τέτοιο δύσκολο περιβάλλον. Ωστόσο, μπορεί, ακριβώς επειδή βίωσε την κακομεταχείριση και ξέρει τι σημαίνει να είσαι θύμα, να γίνει το καλύτερο παιδί. Όλοι έχουμε στη ζωή μας παραδείγματα προς αποφυγήν και παραδείγματα προς μίμηση, είναι δική μας επιλογή τι θα διαλέξουμε. Πάντως αυτό που θέλουν αυτά τα παιδιά είναι μια μεγάλη αγκαλιά και πολύ αγάπη, την οποία και στερήθηκαν.
- Τι θα θέλατε να πείτε σε έναν νέο που φέρετε με ασέβεια απέναντι σε ανθρώπους της τρίτης ηλικίας;
Εκεί που είσαι ήμουν κι εκεί που είμαι θα ‘ρθεις (γέλια)!
The End!
Θα ήθελα να ευχαριστήσω για την πολύτιμη βοήθεια και συνεργασία τους, χωρίς την οποία δεν θα ήταν δυνατή η υλοποίηση του άρθρου, τις:
