Ο Τσέχωφ και η “ιεροτελεστία” της συγγραφής
Ας υποθέσουμε ότι έχουμε μπροστά μας τη σκηνή όπου ο αγαπητός μας Άντον Τσέχωφ αρχίζει να συγγράφει τον Βυσσινόκηπο. Μεταφερόμαστε στο μακρινό 1903, όπου ο επαναστατικός αναβρασμός είναι διάχυτος σε ολόκληρη τη Ρωσία. Πως φανταζόμαστε τον μεγάλο θεατρικό συγγραφέα να ξεκινάει τη συγγραφή του έργου του;
Μάλλον θα έχουμε στο μυαλό μας ένα χιονισμένο τοπίο, τον Τσέχωφ να κάθεται αναπαυτικά στην πολυθρόνα του και να πιάνει μια πένα γεμισμένη με μαύρο μελάνι και να αρχίζει να γράφει στο χαρτί, κάνοντας πολλές μουτζούρες. Αφού το παρόν σκηνικό επαναληφθεί για μέρες, ο συγγραφέας έχει τελικά στα χέρια του το απόλυτο θεατρικό έργο και αλλά 100 μισοτελειωμένα θεατρικά έργα -μάλλον σπουδαία, τα οποία όμως δεν έμελλε να απολαύσουμε ως αναγνώστες. Μας έμεινε τουλάχιστον ο Βυσσινόκηπος!
Η συγγραφή στη σύγχρονη εποχή
Πως θα έγραφε άραγε ο Τσέχωφ σήμερα και άλλοι τόσοι σπουδαίοι συγγραφείς; Θα παρέμεναν λάτρεις του χαρτιού και του μελανιού, όπου οι λέξεις πολλές φορές αποτυπώνονται ακούσια και ακόμα και οι ίδιοι πρέπει μετά να τις αποκρυπτογραφήσουν για να βγάλουν νόημα; Ή θα επέλεγαν να ανοίξουν το smartphone τους, το laptop τους με έναν freddo espresso στο χέρι και έπειτα να αρχίσουν να γράφουν; Στο κινητό τα λάθη σβήνονται, οι λέξεις είναι ομοιόμορφες και το νόημα βρίσκεται πιο εύκολα. Μακάρι να μπορούσα να συνομιλήσω με τον Τσέχωφ για να απαντήσει στο ερώτημα μου!
Με ποιο μέσο ταξιδεύει καλύτερα ο αναγνώστης στον κόσμο του βιβλίου;
Από την άλλη, το ίδιο δίλημμα τίθεται και για τον αναγνώστη. Μη σας πω ότι στην περίπτωση του αναγνώστη το δίλημμα είναι σημαντικότερο. Μπορεί η συγγραφή να είναι κατάθεση ψυχής, αλλά, συγχρόνως, στόχος κάθε συγγραφέα είναι να πάρει μαζί του στο ταξίδι του όσο πιο πολλούς αναγνώστες γίνεται.
Συνεπώς, με ποιο μέσο θα ταξιδέψει περισσότερο ο αναγνώστης; Τι είναι καλύτερο για τον ίδιο; Να μπορεί να έχει παντού μαζί του ένα βιβλίο, στο ακουστικό του, στην οθόνη του, ακόμη και στο ρολόι του ή να ανακαλύψει το ταξίδι προς την ανάγνωση ενός βιβλίου αποτυπωμένου σε χαρτί, ακόμη και αν είναι πιο δύσκολο να το βρει και να φτάσει στην ολοκλήρωση του; Άλλωστε, μην ξεχνάμε ότι το τέλος που επέλεξε ο συγγραφέας και η ολοκλήρωση ενός βιβλίου χάνει κάθε νόημα αν ο αναγνώστης δεν ταξιδέψει από την αρχή παρέα με τον συγγραφέα.
Θα μου έλεγες βέβαια αγαπητέ μου αναγνώστη -και δικαίως- ότι και εγώ αυτή τη στιγμή μπορώ και σου γράφω χάρη στην τεχνολογία. Και χαίρομαι που έχω αυτή τη δυνατότητα. Απλώς πολλές φορές παρατηρώ ότι η τεχνολογία μας κάνει να αποζητάμε το εύκολο. Πόσες λέξεις είναι αυτό το άρθρο; Πόση ώρα θέλει ή μπορεί να διαθέσει ο αναγνώστης σε αυτό το κείμενο λαμβανομένων υπόψιν των ερεθισμάτων που λαμβάνει την ώρα της ανάγνωσης; Ας τα ψάξουμε όλα αυτά, συμφωνώ. Ας φέρουμε κοντά τον αναγνώστη με το βιβλίο με όλους τους τρόπους. Απλώς ταυτόχρονα μην ξεχνάμε το ταξίδι.
Κανείς δεν αγάπησε το βιβλίο διαβάζοντας ένα καλοραμμένο, όμορφο απόσπασμα, όσο χρωματιστό και αν είναι. Θέλει αφοσίωση και χρόνο. Θέλει να διαβάζεις πίσω από τις λέξεις, να υπογραμμίζεις τις λέξεις, να τσαλακώνεις τις σελίδες ψάχνοντας το νόημα. Οπότε, σίγουρα μου αρέσει που μπορώ να ακούσω το θεατρικό έργο του Τσέχωφ στα ακουστικά μου, αλλά ίσως επισκεφτώ και εκείνη τη σκονισμένη βιβλιοθήκη και που ξέρεις μπορεί να ανακαλύψω κάτι καινούργιο για τον εαυτό μου, κάτι που δεν αναδύεται τόσο εύκολα, αλλά απαιτεί λίγη προσπάθεια και ίσως ένα μολύβι και ένα χαρτί…
Για περισσότερα άρθρα σχετικά με την Εκπαίδευση και την Ψυχαγωγία μπορείτε να διαβάσετε στο Blog | TEDxUniversityofMacedonia
