[:EL]Αδιαμφισβήτητα, μία από τις πιο σημαντικές θεωρίες στην ιστορία μας η οποία μας βοήθησε να κάνουμε τεράστια άλματα στην κατανόηση της λειτουργίας του σύμπαντος, των ζωντανών οργανισμών και στην εξαγωγή συμπερασμάτων για την ύπαρξή μας, είναι αυτή του Δαρβίνου για την καταγωγή των ειδών. H θεωρία της εξέλιξης δεν είναι απλά μια θεωρία με τον τρόπο που χρησιμοποιούμε την λέξη αυτή στην καθημερινότητά μας, είναι αποδεδειγμένη και πιο επίκαιρη από ποτέ καθώς οι ανακαλύψεις της σύγχρονης βιολογίας επιβεβαιώνουν 100% τον ίδιο και την κοινή καταγωγή ανθρώπου και ζώων. Είναι σημαντικό να σταματήσουμε να σκεφτόμαστε την εξέλιξη λες και αλλάζουμε μορφές με τον τρόπο που ο Pichu εξελισσόταν σε Pikachu. Αλήθεια, πόσοι από εσάς γνωρίζετε τι ακριβώς λέει;
Συνοπτικά, η θεωρία της εξέλιξης μας λέει πως τα πάντα στο σύμπαν υπόκεινται σε σταδιακές και διαρκείς αλλαγές και αλλοιώσεις, σε μια αέναη διαδικασία μεταβολής και εξέλιξης από απλούστερες σε τελειότερες μορφές. Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε πως η εξέλιξη δεν είναι γραμμική, αντιθέτως υπάρχουν πολλά πισωγυρίσματα και διάφορα ευτράπελα στην εξελικτική πορεία κάθε είδους, ενώ το είδος που προσαρμόζεται καλύτερα στο περιβάλλον του είναι και αυτό που επιβιώνει. Πώς όμως εξελίσσονται τα είδη;
Φυσική Eπιλογή (Natural Selection).
Η φυσική επιλογή είναι ένα από τα σημαντικότερα στοιχεία της καταγωγής των ειδών του Δαρβίνου. Πρόκειται για την θεωρία που περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο οι οργανισμοί που είναι καλύτερα προσαρμοσμένοι στο περιβάλλον αφήνουν περισσότερους απογόνους από τους υπόλοιπους, οι οποίοι σταδιακά εκλείπουν. Έτσι, αν ένα κληρονομήσιμο γνώρισμα προσφέρει πλεονέκτημα προσαρμογής σε συγκεκριμένες συνθήκες στον φορέα του, αυτός αφήνει περισσότερους απογόνους είτε γιατί επιβιώνει περισσότερο είτε γιατί επιλέγεται περισσότερο από τα άτομα του άλλου φύλου. Με τον τρόπο αυτό συσσωρεύονται από γενιά σε γενιά τα ευνοϊκά για την επιβίωση γνωρίσματα με αποτέλεσμα την εξέλιξη του είδους. Για παράδειγμα, αν o Homo Sapiens, δηλαδή εμείς, καταφέρουμε και επιβιώσουμε για πολύ ακόμα εκτιμάται πως σε εκατό χιλιάδες χρόνια θα διαθέτουμε μεγαλύτερη μύτη και ρουθούνια λόγω της μεγαλύτερης ανάγκης για οξυγόνο αφού τα δάση θα είναι ελάχιστα, ενώ το δέρμα μας θα είναι πιο σκούρο και σκληρό για να αντέχει στην ακτινοβολία του ήλιου. Οι γυναίκες θα έχουν πολύ λιγότερες τρίχες αφού αυτές δεν αρέσουν στους άντρες (μητέρα φύση σ’αγαπώ) και είναι πιθανό να εκλείψει το μικρό δαχτυλάκι των ποδιών μας γιατί δεν είναι πλέον χρήσιμο. Η φυσική επιλογή μπορεί να μεταβάλλει ένα είδος με το πέρασμα των διαδοχικών γενεών σε μικρό βαθμό, αλλάζοντας για παράδειγμα το χρώμα ή το μέγεθος του και αυτό ονομάζεται microevolution. Η φυσική επιλογή όμως είναι ικανή και για πολύ περισσότερα. Αν της δώσεις χρόνο και πολλές συσσωρευμένες μεταβολές μπορεί να δημιουργήσει εντελώς νέα είδη, να μετατρέψει δεινόσαυρους σε πουλιά, αμφίβια θηλαστικά σε φάλαινες και προγόνους πιθήκων σε ανθρώπους. Αυτή η διαδικασία ονομάστηκε macroevolution. Η φυσική επιλογή όχι μόνο απέδειξε την θεωρία της εξέλιξης αλλά περιέγραψε και τον τρόπο με τον οποίο συμβαίνει.
Ποιο είναι το μέλλον μας ως είδος;
Είναι ειλικρινά μοναδική η στιγμή αυτή στην ιστορία των ζωντανών οργανισμών της γης καθώς ο άνθρωπος έχει καταφέρει κάτι πραγματικά αξιοσημείωτο. Είναι η πρώτη φορά που ένα είδος διαγράφει ξεχωριστή πορεία ανεξάρτητη από το περιβάλλον του και εξαιτίας αυτού του γεγονότος υπάρχουν πλέον 3 πιθανές περιπτώσεις εξέλιξης του είδους μας στο μέλλον:
1. Να συνεχιστεί κανονικά η διαδικασία της φυσικής επιλογής.
2. Να σταματήσει η διαδικασία της εξέλιξης. Αυτό μπορεί να συμβεί διότι ο άνθρωπος έχει επηρεάσει το περιβάλλον του εξαιρετικά πολύ, με αποτέλεσμα αυτό να προσαρμόζεται στις ανάγκες μας όσο και εμείς στις δικές του, ενώ μέσω της ιατρικής έχουμε καταφέρει να διατηρήσουμε γονίδια τα οποία κανονικά θα είχαν εκλείψει από τον πληθυσμό και όλα αυτά μαζί έχουν φέρει μια ισορροπία στις σχέσεις του ανθρώπου με το περιβάλλον του.
3. Η πιο ενδιαφέρουσα προοπτική είναι η πιθανότητα της κατευθυνόμενης από τον άνθρωπο εξέλιξης που θα έχει ως αποτέλεσμα την δημιουργία ενός νέου είδους, του πολυσυζητημένου Homo Evolutis.
Με την αξιοποίηση της σύγχρονης βιολογίας μας δίνεται για πρώτη φορά η δυνατότητα να σπάσουμε την αλυσίδα της φυσικής μας εξέλιξης, να αλλάξουμε το γενετικό μας υλικό και να δώσουμε στις επόμενες γενιές τα χαρακτηριστικά που εμείς επιθυμούμε. Αλήθεια, πως θα αντιδρούσατε αν είχατε την ευκαιρία να ελαχιστοποιήσετε τις πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου στους απογόνους σας ή να τους δωρίσετε καλύτερη αντοχή και μνήμη; Μην νομίζετε πως αυτή η ώρα θα αργήσει πολύ. Είναι πιθανό τα εγγόνια μας να είναι διαφορετικού είδους και να απολαμβάνουν δυνατότητες που εμείς δεν μπορούμε ούτε να φανταστούμε!
Και αν η θεωρία της εξέλιξης τάραξε τα νερά σε έναν κόσμο που μέχρι το 1920 πίστευε πως το σύμπαν είναι στατικό, η θεωρία της σχετικότητας και η κβαντομηχανική εμφανίστηκαν με σκοπό να ανατρέψουν σχεδόν όλα όσα γνωρίζαμε μέχρι σήμερα. Τα τελευταία χρόνια έχουν συμβεί κάποια εκπληκτικά γεγονότα στις επιστήμες. Η κλασσική φυσική έχει ανατραπεί και ο άνθρωπος έχει κάνει τόσο τρομερές ανακαλύψεις που δεν είναι σε θέση ούτε να τις αντιληφθεί ακόμα. ‘’I think I can safely say that nobody understands quantum mechanics’’ – Richard Feynman. Αυτό συμβαίνει καθώς πιθανότατα λόγω της διαδικασίας της φυσικής επιλογής, η “πραγματικότητά” μας αποτελείται μόνο από στοιχεία που εμείς υποθέτουμε ως πραγματικά και τα οποία μας βοηθούν να επιβιώνουμε καλύτερα. Για παράδειγμα, πλέον γνωρίζουμε πως ένας βράχος αποτελείται κυρίως από κενό χώρο, όμως επειδή δεν μπορούμε να περάσουμε ανάμεσά του θεωρούμε πως είναι στερεός και αδιαπέραστος. Μπορεί να αποδεχόμαστε πλέον την κβαντική θεωρία, όμως όσα και να σου αναφέρω για το γεγονός πως μπορεί να βρίσκεσαι σε 2 σημεία ταυτόχρονα, ποτέ δεν θα το πιστέψεις 100%.
Ο εγκέφαλός μας δεν μπορεί ακόμα να αποδεχτεί κάτι τέτοιο, ωστόσο είναι πιθανό στο μέλλον να δραπετεύσουμε από το κουτί της εξέλιξής μας και να αντιληφθούμε το σύμπαν με πολύ διαφορετικό τρόπο. Κανείς βέβαια δεν μπορεί σήμερα να είναι σίγουρος για αυτό. Η κβαντική θεωρία ήρθε να μας υπενθυμίσει το πόσο λίγα γνωρίζουμε ακόμα για το σύμπαν.
Σημαίνουν όλα αυτά κάτι για εμάς και για τον τρόπο με τον οποίο θα πρέπει να βλέπουμε την ζωή μας;
Η αλήθεια είναι πως όσο πιο κατανοητό φαίνεται το σύμπαν, τόσο περισσότερο φαίνεται να στερείται νοήματος, ενώ ότι γνωρίζουμε σήμερα πιθανότατα θα ανατραπεί στο μέλλον. Κατά συνέπεια όλα τα προηγούμενα δεν αφορούν το νόημα της ζωής αλλά αποτελούν καθαρά εσωτερικό θέμα της επιστήμης. Ωστόσο, υπάρχει ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον μυστήριο στο σύμπαν, μια ενέργεια την οποία ακόμα δεν έχουμε εξηγήσει επιστημονικά, όμως γνωρίζουμε πως είναι αληθινή και έχει τρομακτικά μεγάλη επίδραση στην ύπαρξή μας. Φυσικά αναφέρομαι στην αγάπη. Ανέκαθεν ήταν εδώ μαζί μας και είναι η απόδειξη πως υπάρχει κάτι αληθινό, το οποίο συνδέει στενά τους ανθρώπους και τα υπόλοιπα είδη μεταξύ τους με μία παγκόσμια γλώσσα που δεν έχει ανάγκη τις λέξεις. Μπορείς να φανταστείς την ζωή σου χωρίς την αγάπη; Μπορείς να φανταστείς έναν πλανήτη γεμάτο όπλα να επιβιώνει χωρίς την αγάπη; Είναι το πιο όμορφο συναίσθημα που μπορεί να βιώσει ένας ζωντανός οργανισμός και δεν μπορείς ποτέ να το αγοράσεις ή να το ανταλλάξεις με χρήματα γιατί η αξία του είναι αληθινά ανεκτίμητη.
Επιστρέφοντας στην αναζήτηση κάποιου νοήματος, σκέψου πως αν πας ένα ταξίδι με μια μηχανή του χρόνου και γυρίσεις πίσω με ταχύτητα 100 χρόνια/δευτερόλεπτο, θα είσαι Homo Sapiens για 2 λεπτά και σε ανθρώπινο σώμα για 20. Τις επόμενες 14 ώρες θα περιπλανιέσαι σε σώματα πιθήκων, μετά από 7 μισή μέρες θα είσαι δεινόσαυρος και για τα επόμενα 25 χρόνια θα ζήσεις ως όλα τα κατώτερα ζώα της αλυσίδας. Το πέρασμά μας από αυτό το σύμπαν είναι απειροελάχιστο και θα μπορούσες εύκολα να είσαι πίθηκος, ψάρι, πολιτικός, βακτήριο και πολλά άλλα ωραία. Είμαστε πραγματικά τυχεροί που υπάρχουμε ως άνθρωποι στην κορυφή της αλυσίδας και έχουμε ένα μυαλό που μπορεί να σκεφτεί λογικά, να φαντασιωθεί και να ονειρευτεί. Είναι ίσως η ώρα να αναγνωρίσουμε όλα τα δώρα που απολαμβάνουμε σαν είδος καθώς προς το παρόν δεν υπάρχει κάποια ξεκάθαρη έννοια ή σκοπός στην ύπαρξή μας. Απλά υπάρχουμε. Ας το γιορτάσουμε με αγάπη.
“There is a sense in the tree which feels your love and responds to it. It does not respond or show its pleasure in our way or in any way we can now understand.” ―Prentice Mulford
[:]
