[:EL]Κάθε TEDx event φημίζεται για τις ομιλίες του που μέσα σε μόλις λίγα λεπτά καταφέρνουν να περάσουν μία νέα ιδέα σε κάθε τομέα. Όμως 10 λεπτά δεν είναι αρκετά πάντα για να καταλάβεις τον λόγο για τον οποίο ένας ομιλητής παθιάστηκε με την συγκεκριμένη ιδέα. Και σίγουρα λίγα λεπτά δεν χωράνε όλη τη γνώση που θα θέλαμε να μας μεταδώσει ένας άνθρωπος που έχει πετύχει στο πεδίο του. Για τον λόγο αυτό ζητήσαμε από όλους τους ομιλητές της φετινής διοργάνωσης να μας αφιερώσουν λίγη ώρα παραπάνω για να κατανοήσουμε καλύτερα τόσο τις ιδέες τους όσο και τους ίδιους. Ο κ.Καρπούζης μας μιλάει για την κοινωνιολογική διάσταση της ρομποτικής και μέσα από μια συνέντευξη-συζήτηση καταλήγει στο ότι “δεν μπορούμε να ζήσουμε στην σπηλιά επειδή φοβόμαστε την πρόοδο”. Ας δούμε όμως πως φτάσαμε ως εκεί:
- Ποια ήταν η βασική ιδέα που θα θέλατε να περάσετε μέσω της ομιλίας σας;
Η αρχική ιδέα μου ήταν να θίξουμε περισσότερο την κοινωνιολογική διάσταση του θέματος και λιγότερο την τεχνική. Δηλαδή γιατί να φοβόμαστε τα ρομπότ, γιατί να φοβόμαστε την τεχνολογία? Ακούμε διάφορες φωνές να λένε πως η τεχνητή νοημοσύνη εξελίσσεται απειλητικά και δεν μπορείς να τις αγνοήσεις καθώς στις φωνές αυτές συμπεριλαμβάνονται τεράστιες προσωπικότητες όπως ο Bill Gates, ο Steven Hawking και ο Elon Musk. Ο κόσμος σκέφτεται πως για να το λένε αυτοί οι άνθρωποι κάτι θα ξέρουν. Είναι λογικό να φοβάται ο κόσμος γενικά. Στα Τρίκαλα για παράδειγμα δοκιμάζουνε λεωφορεία χωρίς οδηγό και γίνεται χαμός. Λέγανε όλοι ότι θα μας πάρουν τις δουλειές. Ο κόσμος φοβάται γενικά και εγώ αυτό που θέλω να πω είναι πως αυτά που βλέπουμε στο σινεμά μπορεί να είναι ωραία και εντυπωσιακά και να ταιριάζουνε στους ενδόμυχους φόβους του ανθρώπου πως θα έρθει ο ξένος να μας πάρει τις δουλειές όμως είναι πολύ μακριά από την πραγματικότητα. Έχουν να κάνουν πιο πολύ με τους φόβους τους δικούς μας και όχι με το τεχνολογικό επίπεδο στο οποίο βρισκόμαστε. Δηλαδή υπάρχουν τώρα τεχνητά νοήμονα συστήματα στα αεροπλάνα, στο χρηματιστήριο και στον καιρό αλλά δεν υπάρχει περίπτωση να δούμε ρομπότ με πολυβόλα στους δρόμους και τα λοιπά.
- Με αφορμή αυτά που βλέπουμε στον κινηματογράφο, ποιος είναι ο μεγαλύτερος μύθος και ποια η μεγαλύτερη πραγματικότητα σε σχέση με αυτό που όντως ισχύει;
Θα έλεγα πως τα περισσότερα πράγματα που βλέπουμε στο σινεμά μπορούμε να τα κάνουμε τώρα. Μπορούμε να έχουμε μηχανές που μιλάνε με τους ανθρώπους ή εμπορικά αυτοκίνητα που θα οδηγούνται μόνα τους και τα οποία σε 5-10 χρόνια θα βγουν στην αγορά. Σίγουρα βέβαια απαιτούνται τεχνολογικές υποδομές και δεν θα δούμε αυτά τα αυτοκίνητα στο δρομάκι εδώ απέναντι, ωστόσο θα τα δούμε σε μέρη όπως η California. Σκεφτείτε τα drones…υπάρχουνε!
- Μπορεί ένα ρομπότ να καταλαβαίνει τα συναισθήματά μας μέσω των ουσιών που εκκρίνουμε από τον τρόπο που μιλάμε, τις κινήσεις μας και τα λοιπά;
Αυτό εδώ το μικρούλικο (ο Νάο) μπορεί να το κάνει. Οι υπολογιστές μπορούνε να το κάνουνε αυτό αρκεί να τους δείξουμε πως. Το θέμα δεν είναι αν θα το κάνουνε αλλά τι θα κάνουνε με αυτή την πληροφορία.
- Αυτός εδώ ο μικρός, που τον έχετε και σαν παιδί σας από ότι βλέπουμε, πώς μπορεί να προσφέρει σε κοινωνικό επίπεδο;
Ο Νάο κυρίως έχει δοκιμαστεί σε περιβάλλοντα σχολείων όπου τα παιδιά αλληλεπιδρούν με το ρομπότ. Μπορεί να τους διαβάσει ιστορίες ή να κάνουν κάποια μαθήματα μαθηματικών σε φυσιολογικά παιδιά ή και σε παιδιά με αυτισμό. Αυτό που είδαμε επειδή η γενική μορφή του είναι ανθρωπόμορφη αλλά δεν είναι και μια κούκλα δίνει την δυνατότητα στα παιδιά τα οποία έχουν ζητήματα με το να καταλάβουν και να εκφράσουν τα συναισθήματά τους, να έρθουν πιο κοντά και να έχουν πιο ουσιαστική αλληλεπίδραση, πιο στενούς δεσμούς με αυτό.
- Δηλαδή μπορεί να προσφέρει πιο πολύ στον τομέα της παιδείας;
Σίγουρα ναι, ωστόσο σε μέρη όπως η Ιαπωνία που η κουλτούρα τους επιτρέπει περισσότερο την αλληλεπίδραση με τέτοιες κατασκευές, χρησιμοποιείται πολύ και στα σπίτια κυρίως σαν παρέα στους ηλικιωμένους. Για παράδειγμα, μπορεί η γιαγιά στην Ιαπωνία αντί να κάνει skype στον υπολογιστή να κάνει στο ρομπότ και να νομίζει πως μιλάει στο παιδί της που είναι κάπου αλλού.
- Υπάρχουν τα περιθώρια να ενταχθεί περισσότερο η ρομποτική στον τομέα της εκπαίδευσης στην Ελλάδα;
Τα πάντα μπορούν να ενταχθούν στο κομμάτι της παιδείας σε μεγαλύτερο βαθμό γιατί τεχνολογικά η παιδεία μας είναι πάρα πολύ πίσω και αυτό φαίνεται πως είναι θέμα στρατηγικής επιλογής. Δηλαδή, είναι απίστευτο ότι σε 12 χρόνια υποχρεωτικής εκπαίδευσης ο προγραμματισμός αρχίζει στην 3η γυμνασίου και τα παιδιά στο δημοτικό και στο γυμνάσιο διδάσκονται μόνο office. Υπολογιστές δεν είναι αυτό, υπολογιστές είναι o προγραμματισμός. Στο εξωτερικό είναι μία δεξιότητα ισοδύναμη της γραφής και της ανάγνωσης (Reading-writing-coding). Και επιστρέφοντας στο κοινωνιολογικό κομμάτι της υπόθεσης, αυτή είναι μία δημοκρατική κατάκτηση που έχουμε καταφέρει. Αυτό το λέω επειδή ένα παιδί το οποίο μένει σε μια περιοχή με υψηλή ανεργία, απομακρυσμένη, χωρίς καλά σχολεία και τα λοιπά, μπορεί να πάρει ένα φθηνό tablet με 50 -70 ευρώ και να ασχοληθεί και να μάθει μόνο του καθώς στο διαδίκτυο υπάρχουν τα πάντα. Δεν υπάρχει κανένα εμπόδιο πλέον και από την άλλη δεν υπάρχει και καμία δικαιολογία. Το δεν μου το είπαν στο σχολείο, δεν ήταν καλός ο δάσκαλος, δεν μου έδωσε πέναλτι ο διαιτητής δεν υπάρχει.
- Τα τελευταία χρόνια η ρομποτική και γενικά η τεχνολογία αναπτύσσεται ταχύτατα. Κατά πόσο πιστεύετε θα έχουν ενταχθεί τα ρομπότ στην κοινωνία μας σε σύντομο χρονικό διάστημα από τώρα για παράδειγμα σε 10-15 χρόνια;
Νομίζω πως πέρα από την εκπαίδευση δεν θα το δούμε πιο σύντομα από το διάστημα αυτό. Σίγουρα βέβαια βιομηχανικές εφαρμογές υπάρχουν πάρα πολλές και μάλιστα στην ιατρική σώζουν ζωές. Σκεφτείτε πως οι ρομποτικοί μηχανισμοί που χρησιμοποιούμε στα χειρουργεία μειώνουν την περίοδο ανάρρωσης και την πιθανότητα επιπλοκών κατά 80-90%. Δηλαδή πλέον στο χειρουργείο γίνεται μια μικρή τομή σε έναν άνθρωπο ενώ παλιά χρειαζόταν να τον ανοίξουμε από πάνω μέχρι κάτω. Εκεί θα τα δούμε πολύ όμως αυτό δεν είναι η καθημερινότητά μας. Έχουμε συνηθίσει να ταυτίζουμε το ρομπότ και την τεχνητή νοημοσύνη με κάτι ανθρωπόμορφο. Για παράδειγμα, θεωρητικά ακόμα και ο λιμενοβραχίονας ή τα λεωφορεία στα Τρίκαλα είναι μία αυτόνομη μηχανή.
- Υπάρχει η πιθανότητα τα ρομπότ στο μέλλον να καλύπτουν τις ανάγκες μας σχεδόν στο 100% και οι άνθρωποι να κάνουν κάτι τελείως διαφορετικό;
Η τελευταία φορά που έγινε αυτό ήταν πριν 2500 χιλιάδες χρόνια στο χρυσό αιώνα του Περικλή. Τότε η εργασία θεωρείτο σχεδόν υποτιμητική. Τότε οι άνθρωποι δημιουργήσανε το αρχαίο δράμα, τα γλυπτά καιπολλά ακόμη. Τονίζω πως γενικά η τεχνολογία είτε μιλάμε για κάτι τόσο εξελιγμένο είτε μιλάμε για τον τροχό και την φωτιά αλλάζει τη φύση της εργασίας και επομένως θα μπορούμε να ασχοληθούμε με πράματα που σήμερα περνάνε σε δεύτερη μοίρα με τα ρομπότ να κάνουν την βρώμικη δουλειά.
- Ο Steven Hawking πριν λίγο καιρό είπε πως η μεγαλύτερη απειλή για την ανθρωπότητα στο μέλλον είναι η απληστία του ανθρώπου. Αν τελικά καταφέρουμε και κάνουμε τα ρομπότ και την τεχνητή νοημοσύνη να καλύπτουν πλήρως τις ανάγκες μας πώς πιστεύετε θα διαχειριστεί ο άνθρωπος μία τέτοια κατάσταση; Το φοβάστε καθόλου αυτό;
Νομίζω πως το πιο σημαντικό είναι να μπορέσουμε να έχουμε ξεκάθαρους στο μυαλό μας κάποιους κανόνες. Ένας πολύ σημαντικός συγγραφέας που ήταν από τους πρώτους που περιέγραφε ρομποτικούς ήρωες ο Ισσάκ Ασίμοφ είχε θέσει τους 3 νόμους της ρομποτικής.Το ρομπότ αρχικά θα προστατέψει τον άνθρωπο, δεν θα τον απειλήσει και τέλος θα προστατέψει τον εαυτό του. Αυτό βέβαια προφανώς και είναι ένα φιλοσοφικό εργαλείο καθώς δεν με εμποδίζει κανείς να βάλω ένα όπλο στο χέρι του Νάο και να αρχίσω να πυροβολώ. Λύνω το πρόβλημά μου φιλοσοφικά. Αν εμείς λοιπόν μπορέσουμε και φτιάξουμε ένα σύνολο τέτοιων κανόνων τότε δεν θα έχουμε κανένα πρόβλημα.
- Θα μπορούσαμε να δώσουμε την δυνατότητα στα ρομπότ να εξελιχθούνε περισσότερο από εμάς; Δεν είναι κάπως τρομακτική αυτή η σκέψη;
Όχι αυτό δεν είναι δυνατό καθώς ο υπολογιστής δεν έχει την δυνατότητα να παράγει καινούργια γνώση. Είναι πολύ δύσκολο και δουλεύει σε πολύ περιορισμένα περιβάλλοντα. Για παράδειγμα βάλανε έναν υπολογιστή να παίξει το παιχνίδι Σούπερ Μάριο. Έπαιξε 1000 παιχνίδια και τελικά έμαθε, ωστόσο το παιχνίδι αυτό έχει 3 κανόνες. Πήδα, πήγαινε δεξιά και μην πέσεις στους εχθρούς. Είναι πολύ δύσκολο να περιγράψουμε ένα σύνθετο πρόβλημα της καθημερινότητας σε ένα ρομπότ με τέτοιο τρόπο. Όπως είπα και πριν, όλα αυτά ανταποκρίνονται περισσότερο στους φόβους του ανθρώπου.
- Δηλαδή είναι καθαρά στο χέρι μας;
Φυσικά. Όλα είναι στο χέρι μας. Και τα πυρηνικά αν το σκεφτείς για καλό δημιουργηθήκανε. Η coca-cola φτιάχτηκε για φάρμακο. Το γεγονός πως δεν ξέρουμε πως θα εξελιχθεί μία εφεύρεση να το συζητήσουμε, ωστόσο δεν μπορούμε να ζήσουμε στην σπηλιά επειδή φοβόμαστε την πρόοδο.[:]
